Joseph Wirth

Pełne imię i nazwisko

Karl Joseph Wirth

Data i miejsce urodzenia

6 września 1879
Fryburg Bryzgowijski

Data śmierci

3 stycznia 1956

Kanclerz Rzeszy

Okres

od 10 maja 1921
do 14 listopada 1922

Przynależność polityczna

Centrum

Poprzednik

Konstantin Fehrenbach

Następca

Wilhelm Cuno

Multimedia w Wikimedia Commons

Karl Joseph Wirth (ur. 6 września 1879 we Fryburgu Bryzgowijskim, zm. 3 stycznia 1956) – niemiecki polityk.

Życiorys

Należał do Partii Centrum. W latach 1921–1922 pełnił funkcję kanclerza Niemiec. Jako zwolennik porozumienia z krajami zachodnimi, razem z ministrem spraw zagranicznych Waltherem Rathenau’em rozpoczął politykę możliwie jak najbardziej regularnego spłacania nałożonych na Niemcy odszkodowań wojennych. Chciał jednocześnie pokazać światu, że Niemcy nie są zdolne do spłacenia pełnej kwoty reparacji. 1920-1921 minister finansów, Minister terenów okupowanych w drugim rządzie Müllera, minister spraw wewnętrznych Rzeszy w pierwszym gabinecie Brüninga (1930–1931). Według Andrzeja J. Kamińskiego, miał głosić tezę, że w okresie międzywojennym Polska rozważała napaść na Niemcy^[1].

Pierwszy rząd Wirtha: od 10 maja do 22 października 1921

Joseph Wirth (Partia Centrum) – kanclerz Rzeszy i minister finansów
Gustav Bauer (Socjaldemokratyczna Partia Niemiec) – wicekanclerz i minister skarbu
Friedrich Rosen – minister spraw zagranicznych
Georg Gradnauer (Socjaldemokratyczna Partia Niemiec) – minister spraw wewnętrznych
Robert Schmidt (Socjaldemokratyczna Partia Niemiec) – minister gospodarki
Heinrich Brauns (Partia Centrum) – minister pracy
Eugen Schiffer (Niemiecka Partia Demokratyczna) – minister sprawiedliwości
Otto Gessler (Niemiecka Partia Demokratyczna) – minister obrony narodowej
Wilhelm Groener – minister transportu
Andreas Hermes (Partia Centrum) – minister wyżywienia

Zmiany gabinetowe

29 maja 1921 – Walther Rathenau (DDP) wstąpił do rządu na stanowisko ministra odbudowy Niemiec

Drugi rząd Wirtha: od 26 października 1921 do 14 listopada 1922

Joseph Wirth (Partia Centrum) – kanclerz Rzeszy i minister spraw zagranicznych
Gustav Bauer (Socjaldemokratyczna Partia Niemiec) – wicekanclerz
Adolf Köster (Socjaldemokratyczna Partia Niemiec) – minister spraw wewnętrznych
Andreas Hermes (Partia Centrum) – minister finansów i wyżywienia
Robert Schmidt (Socjaldemokratyczna Partia Niemiec) – minister gospodarki
Heinrich Brauns (Partia Centrum) – minister pracy
Gustav Radbruch (Socjaldemokratyczna Partia Niemiec) – minister sprawiedliwości
Otto Gessler (Niemiecka Partia Demokratyczna) – minister Reichswehry
Johannes Giesberts (Partia Centrum) – minister poczty
Wilhelm Groener – minister transportu

Zmiany gabinetowe

1 lutego 1922 – Walther Rathenau (DDP) zastąpił Wirtha na stanowisku ministra spraw zagranicznych. Wirth pozostał nadal kanclerzem
10 marca 1922 – Anton Fehr (Bawarska Partia Chłopska) zastąpił Hermesa na stanowisku ministra wyżywienia. Hermes pozostał na urzędzie ministra finansów
24 czerwca 1922 – po zamordowaniu Rathenaua przez Erwina Kerna i Hermanna Fischera z Organizacji Konsul stanowisko ministra spraw zagranicznych ponownie objął Joseph Wirth.

Przypisy

↑ Andrzej J. Kamiński, Natarcie starej gwardii, w: „Tygodnik Powszechny”, nr 35(180)/1948, s. 4.

Bibliografia, linki

Joseph Wirth
Joseph Wirth

Kanclerze Niemiec

Związek Północnoniemiecki (1866–1871) Bundeskanzler	Otto von Bismarck^[A] (1867–1871)
Cesarstwo Niemieckie (1871–1918) Reichskanzler	Otto von Bismarck^[A] (1871–1890) Leo von Caprivi^[A] (1890–1894) Chlodwig zu Hohenlohe-Schillingsfürst^[A] (1894–1900) Bernhard von Bülow^[A] (1900–1909) Theobald von Bethmann Hollweg^[A] (1909–1917) Georg Michaelis^[A] (1917) Georg von Hertling^[B] (1917–1918) Max von Baden^[A] (1918)
Rzesza Niemiecka (Republika Weimarska) (1918–1933) Reichskanzler	Friedrich Ebert^[C] (1918–1919) Philipp Scheidemann^[C] (1919) Gustav Bauer^[C] (1919–1920) Hermann Müller^[C] (1920) Konstantin Fehrenbach^[B] (1920–1921) Joseph Wirth^[B] (1921–1922) Wilhelm Cuno^[A] (1922–1923) Gustav Stresemann^[D] (1923) Wilhelm Marx^[B] (1923–1925) Hans Luther^[D] (1925–1926) Wilhelm Marx^[B] (1926–1928) Hermann Müller^[C] (1928–1930) Heinrich Brüning^[B] (1930–1932) Franz von Papen^[B] (1932) Kurt von Schleicher (1932–1933) Adolf Hitler^[E] (1933)
III Rzesza (1933–1945) Reichskanzler	Adolf Hitler^[E] (1933–1945) Joseph Goebbels^[E] (1945) Johann Ludwig Graf Schwerin von Krosigk^[E] (1945)
Republika Federalna Niemiec (1949–1990) i zjednoczone Niemcy (Republika Federalna Niemiec) (od 1990) Bundeskanzler	Konrad Adenauer^[F] (1949–1963) Ludwig Erhard^[F] (1963–1966) Kurt Georg Kiesinger^[F] (1966–1969) Willy Brandt^[C] (1969–1974) Helmut Schmidt^[C] (1974–1982) Helmut Kohl^[F] (1982–1998) Gerhard Schröder^[C] (1998–2005) Angela Merkel^[F] (2005–2021) Olaf Scholz^[C] (od 2021)

↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ bezpartyjny
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Zentrum
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ SPD
↑ ^a ^b DVP
↑ ^a ^b ^c ^d NSDAP
↑ ^a ^b ^c ^d ^e CDU

Pierwszy rząd Heinricha Brüninga (1930–1931)

Heinrich Brüning (Zentrum) Hermann Dietrich (DDP) Julius Curtius (DVP) Joseph Wirth (Zentrum) Johann Viktor Bredt Paul Moldenhauer Martin Schiele Adam Stegerwald (Zentrum) Wilhelm Groener Theodor von Guérard Zentrum Georg Schätzel (BVP) Gottfried Treviranus (KVP)
Późniejsi członkowie rządu	Curt Joël Ernst Trendelenburg

Drugi rząd Hermanna Müllera (1928–1930)

Hermann Müller (SPD) Gustav Stresemann (DVP) Carl Severing (SPD) Erich Koch-Weser (DDP) Julius Curtius (DVP) Hermann Dietrich (DDP) Rudolf Wissell (SPD) Wilhelm Groener Theodor von Guérard (Zentrum) Georg Schätzel (BVP)
Późniejsi członkowie rządu	Theodor von Guérard (Zentrum) Paul Moldenhauer (DVP) Robert Schmidt (SPD) Georg Schätzel (BVP) Adam Stegerwald (Zentrum) Joseph Wirth (Centrum)

Ministrowie spraw zagranicznych Niemiec

Sekretarze stanu do spraw zagranicznych w Cesarstwie Niemieckim (1873-1918)	Bernhard von Bülow Paul von Hatzfeld Herbert von Bismarck Adolf von Bieberstein Bernhard von Bülow Oswald von Richthofen Heinrich von Tschirschky Wilhelm von Schoen Alfred von Kiderlen-Wächter Gottlieb von Jagow Arthur Zimmermann Richard von Kühlmann Paul von Hintze Wilhelm Solf
Ministrowie spraw zagranicznych Republiki Weimarskiej (1918–1933)	Wilhelm Solf Ulrich von Brockdorff-Rantzau Hermann Müller (SPD) Adolf Köster (SPD) Walter Simons Friedrich Rosen Joseph Wirth (Z) Walther Rathenau (DDP) Joseph Wirth (Z) Friedrich Hans von Rosenberg Gustav Stresemann (DVP) Julius Curtius (DVP) Heinrich Brüning (Z)
Ministrowie spraw zagranicznych III Rzeszy (1933–1945)	Konstantin von Neurath Joachim von Ribbentrop (NSDAP) Arthur Seyss-Inquart (NSDAP) Lutz Schwerin von Krosigk
Ministrowie spraw zagranicznych Republiki Federalnej Niemiec (od 1949)	Konrad Adenauer (CDU) Heinrich von Brentano (CDU) Gerhard Schröder (CDU) Willy Brandt (SPD) Walter Scheel (FDP) Hans-Dietrich Genscher (FDP) Helmut Schmidt (SPD) Hans-Dietrich Genscher (FDP) Klaus Kinkel (FDP) Joschka Fischer (Zieloni) Frank-Walter Steinmeier (SPD) Guido Westerwelle (FDP) Frank-Walter Steinmeier (SPD) Sigmar Gabriel (SPD) Heiko Maas (SPD) Annalena Baerbock (Zieloni)

Ministrowie spraw wewnętrznych Niemiec

Cesarstwo Niemieckie (1879–1918)	Karl Hofmann (1879–1880) Karl Heinrich von Bötticher (1880–1897) Arthur von Posadowsky-Wehner (1897–1907) Theobald von Bethmann Hollweg (1907–1909) Klemens Delbrück (1909–1916) Karl Helfferich (1916–1917) Max Wallraf (1917–1918) Karl Trimborn (1918)
Republika Weimarska/III Rzesza (1918-1945)	Friedrich Ebert (1918–1919) Hugo Preuss (1919) Eduard David (1919) Erich Koch-Weser (1919–1921) Georg Gradnauer (1921) Adolf Köster (1921–1922) Rudolf Oeser (1922–1923) Wilhelm Sollmann (1923) Karl Jarres (1923–1925) Martin Schiele (1925) Otto Gessler (1925;komisaryczny) Wilhelm Külz (1926–1927) Walter von Keudell (1927–1928) Carl Severing (1928–1930) Joseph Wirth (1930–1931) Wilhelm Groener (1931–1932) Wilhelm Freiherr von Gayl (1932) Franz Bracht (1932–1933) Wilhelm Frick (1933–1943) Heinrich Himmler (1943–1945) Wilhelm Stuckart (1945)
Republika Federalna Niemiec (od 1949)	Gustav Heinemann (1949–1950) Robert Lehr (1950–1953) Gerhard Schröder (1953–1961) Hermann Höcherl (1961–1965) Paul Lücke (1965–1968) Ernst Benda (1968–1969) Hans-Dietrich Genscher (1969–1974) Werner Maihofer (1974–1978) Gerhart Baum (1978–1982) Jürgen Schmude (1982) Friedrich Zimmermann (1982–1989) Wolfgang Schäuble (1989–1991) Rudolf Seiters (1991–1993) Manfred Kanther (1993–1998) Otto Schily (1998–2005) Wolfgang Schäuble (2005–2009) Thomas de Maizière (2009–2011) Hans-Peter Friedrich (2011–2013) Thomas de Maizière (2013–2018) Horst Seehofer (2018–2021) Nancy Faeser (od 2021)