Wilhelm Marx

Data i miejsce urodzenia

15 stycznia 1863
Kolonia

Data i miejsce śmierci

5 sierpnia 1946
Bonn

Kanclerz Rzeszy Niemieckiej

Okres

od 30 listopada 1923
do 15 stycznia 1925

Przynależność polityczna

Centrum

Poprzednik

Gustav Stresemann

Następca

Hans Luther

Kanclerz Rzeszy Niemieckiej

Okres

od 17 maja 1926
do 12 czerwca 1928

Przynależność polityczna

Centrum

Poprzednik

Hans Luther

Następca

Hermann Müller

Premier Prus

Okres

od 18 lutego 1925
do 6 kwietnia 1925

Przynależność polityczna

Centrum

Poprzednik

Otto Braun

Następca

Otto Braun

Multimedia w Wikimedia Commons

Wilhelm Marx (ur. 15 stycznia 1863 w Kolonii, zm. 5 sierpnia 1946 w Bonn) – niemiecki polityk Partii Centrum, prawnik, dwukrotny kanclerz Republiki Weimarskiej i premier Prus.

Życiorys

Jeden z najwybitniejszych przywódców Centrum, poseł do parlamentu i sejmu pruskiego, od 1920 przewodniczący partii. W latach 1923–1925 kanclerz Rzeszy, w czasie pierwszych powszechnych wyborów prezydenckich w 1925 roku został wysunięty jako kandydat zjednoczonych stronnictw republikańskich przeciw Paulowi von Hindenburgowi. W latach 1926–1928 powtórnie piastował urząd kanclerza Rzeszy. W tym okresie jego politykę oceniano jako bardziej prawicową – dopuścił do udziału w rządzie stronnictwo narodowo-niemieckie (DNVP).

Pierwszy gabinet Wilhelma Marxa (listopad 1923 – maj 1924)

Wilhelm Marx (Centrum) – kanclerz Rzeszy
Karl Jarres (DVP) – wicekanclerz i minister spraw wewnętrznych Rzeszy
Gustav Stresemann (DVP) – minister spraw zagranicznych
Erich Emminger (BVP) – minister sprawiedliwości Rzeszy
Hans Luther – minister finansów Rzeszy
Eduard Hamm (DDP) – minister gospodarki Rzeszy
Gerhard von Kanitz – minister wyżywienia i rolnictwa Rzeszy
Heinrich Brauns (Centrum) – minister pracy Rzeszy
Otto Gessler (DDP) – minister obrony Rzeszy (Reichsheer)
Rudolf Oeser (DDP) – minister transportu Rzeszy
Anton Höfle (Centrum) – Minister Poczty Rzeszy i minister terenów okupowanych Rzeszy

Zmiany w składzie gabinetu

15 kwietnia 1924 – Kurt Joel ministrem sprawiedliwości.

Drugi gabinet Wilhelma Marxa (czerwiec 1924 – grudzień 1924)

Wilhelm Marx (Centrum) – kanclerz Rzeszy
Karl Jarres (DVP) – wicekanclerz i minister spraw wewnętrznych Rzeszy
Gustav Stresemann (DVP) – minister spraw zagranicznych
Kurt Joel – minister sprawiedliwości Rzeszy
Hans Luther – minister finansów Rzeszy
Eduard Hamm (DDP) – minister gospodarki Rzeszy
Gerhard von Kanitz – minister wyżywienia i rolnictwa Rzeszy
Heinrich Brauns (Centrum) – minister pracy Rzeszy
Otto Gessler (DDP) – minister obrony Rzeszy (Reichsheer)
Rudolf Oeser (DDP) – minister transportu Rzeszy
Anton Höfle (Centrum) – Minister Poczty Rzeszy i minister terenów okupowanych Rzeszy

Zmiany w składzie gabinetu

11 października 1924 – Rudolf Krohne (DVP),ministrem transportu

Trzeci gabinet Wilhelma Marxa (maj 1926 – grudzień 1926)

Wilhelm Marx (Centrum) – kanclerz Rzeszy
Gustav Stresemann (DVP) – minister spraw zagranicznych
Wilhelm Külz (DDP) – minister spraw wewnętrznych Rzeszy
Johannes Bell (Centrum) – minister sprawiedliwości Rzeszy i minister terenów okupowanych Rzeszy
Peter Reinhold (DDP) – minister finansów Rzeszy
Julius Curtius (DVP) – minister gospodarki Rzeszy
Heinrich Haslinde (Centrum) – minister wyżywienia i rolnictwa Rzeszy
Heinrich Brauns (Centrum) – minister pracy Rzeszy
Otto Gessler (DDP) – minister obrony Rzeszy (Reichsheer)
Rudolf Krohne (DVP) – minister transportu Rzeszy
Karl Stingl (BVP) – minister Poczty Rzeszy

Czwarty gabinet Wilhelma Marxa (styczeń 1927 – czerwiec 1928)

Wilhelm Marx (Centrum) – kanclerz Rzeszy i minister terenów okupowanych Rzeszy
Oskar Hergt (DNVP) – wicekanclerz i minister sprawiedliwości Rzeszy
Gustav Stresemann (DVP) – minister spraw zagranicznych
Walter von Keudell (DNVP) – minister spraw wewnętrznych Rzeszy
Heinrich Köhler (Centrum) – minister finansów Rzeszy
Julius Curtius (DVP) – minister gospodarki Rzeszy
Martin Schiele (DNVP) – minister wyżywienia i rolnictwa Rzeszy
Heinrich Brauns (Centrum) – minister pracy Rzeszy
Otto Gessler – minister obrony Rzeszy (Reichsheer)
Wilhelm Koch (DNVP) – minister transportu Rzeszy
Georg Schätzel (BVP) – minister Poczty Rzeszy

Zmiany w składzie gabinetu

19 stycznia 1928 – Wilhelm Groener ministrem obrony.

Kanclerze Niemiec

Związek Północnoniemiecki (1866–1871) Bundeskanzler	Otto von Bismarck^[A] (1867–1871)
Cesarstwo Niemieckie (1871–1918) Reichskanzler	Otto von Bismarck^[A] (1871–1890) Leo von Caprivi^[A] (1890–1894) Chlodwig zu Hohenlohe-Schillingsfürst^[A] (1894–1900) Bernhard von Bülow^[A] (1900–1909) Theobald von Bethmann Hollweg^[A] (1909–1917) Georg Michaelis^[A] (1917) Georg von Hertling^[B] (1917–1918) Max von Baden^[A] (1918)
Rzesza Niemiecka (Republika Weimarska) (1918–1933) Reichskanzler	Friedrich Ebert^[C] (1918–1919) Philipp Scheidemann^[C] (1919) Gustav Bauer^[C] (1919–1920) Hermann Müller^[C] (1920) Konstantin Fehrenbach^[B] (1920–1921) Joseph Wirth^[B] (1921–1922) Wilhelm Cuno^[A] (1922–1923) Gustav Stresemann^[D] (1923) Wilhelm Marx^[B] (1923–1925) Hans Luther^[D] (1925–1926) Wilhelm Marx^[B] (1926–1928) Hermann Müller^[C] (1928–1930) Heinrich Brüning^[B] (1930–1932) Franz von Papen^[B] (1932) Kurt von Schleicher (1932–1933) Adolf Hitler^[E] (1933)
III Rzesza (1933–1945) Reichskanzler	Adolf Hitler^[E] (1933–1945) Joseph Goebbels^[E] (1945) Johann Ludwig Graf Schwerin von Krosigk^[E] (1945)
Republika Federalna Niemiec (1949–1990) i zjednoczone Niemcy (Republika Federalna Niemiec) (od 1990) Bundeskanzler	Konrad Adenauer^[F] (1949–1963) Ludwig Erhard^[F] (1963–1966) Kurt Georg Kiesinger^[F] (1966–1969) Willy Brandt^[C] (1969–1974) Helmut Schmidt^[C] (1974–1982) Helmut Kohl^[F] (1982–1998) Gerhard Schröder^[C] (1998–2005) Angela Merkel^[F] (2005–2021) Olaf Scholz^[C] (od 2021)

↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ bezpartyjny
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Zentrum
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ SPD
↑ ^a ^b DVP
↑ ^a ^b ^c ^d NSDAP
↑ ^a ^b ^c ^d ^e CDU

Czwarty rząd Wilhelma Marxa (1927–1928)

Wilhelm Marx (Zentrum) Oskar Hergt (DNVP) Gustav Stresemann (DVP) Walter von Keudell (DNVP) Heinrich Köhler (Zentrum) Julius Curtius (DVP) Martin Schiele (DNVP) Heinrich Brauns (Zentrum) Otto Geßler (DDP) Wilhelm Koch (DNVP) Georg Schätzel (BVP)
Późniejsi członkowie rządu	Wilhelm Groener

Premierzy Prus

Pierwsi Ministrowie Elektoratu Brandenburgii	Eberhard von Danckelman
Ministrowie Stanu Królestwa Prus (1702–1802)	Johann Kasimir Kolbe von Wartenberg Heinrich Rüdiger von Ilgen Friedrich Wilhelm von Grumbkow Heinrich von Podewils Georg Dietloff von Arnim-Boitzenburg Karl Wilhelm von Finck und Finckenstein Friedrich Anton von Heynitz Friedrich Wilhelm von Arnim
Szef Ministrów Prus (1802–1848)	Christian von Haugwitz Karl August von Hardenberg Christian von Haugwitz Karl Friedrich von Beyme Karl August von Hardenberg Heinrich Friedrich Karl vom Stein Karl Friedrich Ferdinand Alexander von Dohna-Schlobitten Karl August von Hardenberg Otto von Voss Karl Friedrich Heinrich von Wylich und Lottum Ludwig Gustav von Thile
Premier Prus (1848–1918)	Adolf Heinrich von Arnim-Boitzenburg Gottfried Ludolf Camphausen Rudolf Ludwig Cäsar von Auerswald Ernst von Pfuel Friedrich Wilhelm von Brandenburg Otto Theodor von Manteuffel Karl Anton von Hohenzollern-Sigmaringen Adolf zu Hohenlohe-Ingelfingen Otto von Bismarck Albrecht von Roon Otto von Bismarck Leo von Caprivi Botho zu Eulenburg Chlodwig zu Hohenlohe-Schillingsfürst Bernhard von Bülow Theobald von Bethmann Hollweg Georg Michaelis Georg von Hertling Maximilian von Baden
Premier Prus (1918–1932)	Friedrich Ebert Paul Hirsch Otto Braun Adam Stegerwald Otto Braun Wilhelm Marx Otto Braun
Komisarz Rzeszy (1932–1933)	Franz von Papen Kurt von Schleicher Franz von Papen
Premier Prus (1933–1945)	Franz von Papen Hermann Göring

Ministrowie sprawiedliwości Niemiec

Sekretarze Stanu Sprawiedliwości (1876–1918)	Heinrich Friedberg (1876–1879) Hermann von Schelling (1879–1889) Otto von Ohlschläger (1889–1891) Robert Bosse (1891–1892) Eduard von Hanauer (1892–1893) Rudolf Arnold Nieberding (1893–1909) Hermann Lisco (1909–1917) Paul Georg Christof von Krause (1917–1918)
Ministrowie sprawiedliwości (1918–2013)	Wilhelm Dittmann (1918–1919) Otto Landsberg (1919) Eugen Schiffer (1919–1920) Andreas Blunck (1920) Eugen Schiffer (1921) Gustav Radbruch (1921–1922) Rudolf Heinze (1922-1923) Gustav Radbruch (1923) Erich Emminger (1923–1924) Kurt Joël (1924–1925) Josef Frenken (1925) Hans Luther (1925-1926 p.o) Wilhelm Marx (1926) Johannes Bell (1926–1927) Oskar Hergt (1927–1928) Erich Koch-Weser (1928–1929) Theodor von Guérard (1929–1930) Johann Viktor Bredt (1930) Kurt Joël (1930–1932) Franz Gürtner (1932-1941) Franz Schlegelberger (1941–1942) Otto Georg Thierack (1942–1945) Thomas Dehler (1949–1953) Fritz Neumayer (1953–1956) Hans-Joachim von Merkatz (1956–1957) Fritz Schäffer (1957–1961) Wolfgang Stammberger (1961–1962) Ewald Bucher (1962–1965) Karl Weber (1965) Richard Jaeger (1965–1966) Gustav Heinemann (1966–1969) Horst Ehmke (1969) Gerhard Jahn (1969–1974) Hans-Jochen Vogel (1974–1981) Jürgen Schmude (1981–1982) Hans A. Engelhard (1982–1991) Klaus Kinkel (1991–1992) Sabine Leutheusser-Schnarrenberger (1992–1995) Edzard Schmidt-Jortzig (1996–1998) Herta Däubler-Gmelin (1998–2002) Brigitte Zypries (2002–2009) Sabine Leutheusser-Schnarrenberger (2009–2013) Heiko Maas (2013–2018) Katarina Barley (2018–2019) Christine Lambrecht (2019–2021) Marco Buschmann (od 2021)

Sekretarze Stanu Sprawiedliwości (1876–1918)