| Zobacz też: James Black. |
James Whyte Black (ur. 14 czerwca 1924 w Uddingston (South Lanarkshire), zm. 22 marca 2010 w Londynie) – szkocki farmakolog. W 1988 otrzymał nagrodę Nobla w dziedzinie fizjologii i medycyny za badania naukowe, m.in. syntezę cymetydyny i odkrycie propranololu[1]. Zajmował się zarówno karierą akademicką, jak i pracą dla przemysłu farmaceutycznego.
Życiorys
Pochodził z rodziny zdeklarowanych baptystów. Był czwartym z pięciu synów inżyniera górnictwa, pracującego na stanowisku kierowniczym w kopalni[2].
Studiował medycynę na University of St Andrews, studia ukończył w 1946 roku. W tym samym roku poślubił Hilary Vaughan, koleżankę ze studiów poznaną na balu w 1944 roku[2]. Aby spłacić długi zaciągnięte podczas studiów, zdecydował się na wyjazd do Singapuru, gdzie, w latach 1947-1950, wykładał fizjologię na King Edward VII College of Medicine. W 1950 roku wrócił do Europy, początkowo do Londynu, potem podjął pracę na University of Glasgow, gdzie organizował Wydział Fizjologii Weterynaryjnej[2].
W 1958 roku zatrudnił się jako starszy farmakolog w Imperial Chemical Industries, pracował tam do 1964 roku, w którym objął stanowisko kierownika badań biologicznych w firmie Smith, Kline & French (po późniejszych procesach akwizycji przekształconej w GlaxoSmithKline). W 1984 roku został profesorem farmakologii analitycznej na King’s College London, pracował tam do przejścia na emeryturę w roku 1993. W latach 1992–2006 pełnił funkcję kanclerza University of Dundee[3]
Black prowadził badania nad interakcjami między receptorami komórkowymi organizmu, a związkami chemicznymi w krwiobiegu, które się do nich łączą. Poszukiwał tą metodą leku, który łagodziłby dusznicę bolesną, odkryty przez niego propranolol był jednym z pierwszych leków beta-adrenolitycznych. Podobne podejście stosował w poszukiwaniu metody farmakologicznego leczenia choroba wrzodowej żołądka i dwunastnicy, które w dużej mierze spowodowana jest nadmiernym wydzielaniem kwasów przez żołądek. Opracowana przez Blacka cymetydyna, może blokować receptory histaminowe, które stymulują wydzielanie kwasu żołądkowego w żołądku[3].
Wyróżnienie i nagrody
Przypisy
- ↑ The Nobel Prize in Physiology or Medicine 1988. [dostęp 2009-10-25].
- ↑ a b c Sir James W. Black Biographical. [w:] nobelprize.org [on-line]. [dostęp 2020-03-07]. (ang.).
- ↑ a b Sir James Black, [w:] Encyclopædia Britannica [dostęp 2020-03-07] (ang.).
XX wiek | - 1901: Behring
- 1902: Ross
- 1903: Finsen
- 1904: Pawłow
- 1905: Koch
- 1906: Golgi, Ramón y Cajal
- 1907: Laveran
- 1908: Miecznikow, Ehrlich
- 1909: Kocher
- 1910: Kossel
- 1911: Gullstrand
- 1912: Carrel
- 1913: Richet
- 1914: Bárány
- 1919: Bordet
- 1920: Krogh
- 1922: Hill, Meyerhof
- 1923: Banting, Macleod
- 1924: Einthoven
- 1926: Fibiger
- 1927: Wagner-Jauregg
- 1928: Nicolle
- 1929: Eijkman, Hopkins
- 1930: Landsteiner
- 1931: Warburg
- 1932: Sherrington, Adrian
- 1933: Morgan
- 1934: Whipple, Minot, Murphy
- 1935: Spemann
- 1936: Dale, Loewi
- 1937: Szent-Györgyi
- 1938: Heymans
- 1939: Domagk
- 1943: Dam, Doisy
- 1944: Erlanger, Gasser
- 1945: Fleming, Chain, Florey
- 1946: Muller
- 1947: C.Cori, G.Cori, Houssay
- 1948: Müller
- 1949: Hess, Moniz
- 1950: Kendall, Reichstein, Hench
- 1951: Theiler
- 1952: Waksman
- 1953: Krebs, Lipmann
- 1954: Enders, Weller, Robbins
- 1955: Theorell
- 1956: Cournand, Forßmann, Richards
- 1957: Bovet
- 1958: Beadle, Tatum, Lederberg
- 1959: Ochoa, Kornberg
- 1960: Burnet, Medawar
- 1961: Békésy
- 1962: Crick, Watson, Wilkins
- 1963: Eccles, Hodgkin, Huxley
- 1964: Bloch, Lynen
- 1965: Jacob, Lwoff, Monod
- 1966: Rous, Huggins
- 1967: Granit, Hartline, Wald
- 1968: Holley, Khorana, Nirenberg
- 1969: Delbrück, Hershey, Luria
- 1970: Katz, Euler, Axelrod
- 1971: Sutherland
- 1972: Edelman, Porter
- 1973: Frisch, Lorenz, Tinbergen
- 1974: Claude, Duve, Palade
- 1975: Baltimore, Dulbecco, Temin
- 1976: Blumberg, Gajdusek
- 1977: Guillemin, Schally, Yalow
- 1978: Arber, Nathans, Smith
- 1979: Cormack, Hounsfield
- 1980: Benacerraf, Dausset, Snell
- 1981: Sperry, Hubel, Wiesel
- 1982: Bergström, Samuelsson, Vane
- 1983: McClintock
- 1984: Jerne, Köhler, Milstein
- 1985: Brown, Goldstein
- 1986: Cohen, Levi-Montalcini
- 1987: Tonegawa
- 1988: Black, Elion, Hitchings
- 1989: Bishop, Varmus
- 1990: Murray, Thomas
- 1991: Neher, Sakmann
- 1992: Fischer, Krebs
- 1993: Roberts, Sharp
- 1994: Gilman, Rodbell
- 1995: Lewis, Nüsslein-Volhard, Wieschaus
- 1996: Doherty, Zinkernagel
- 1997: Prusiner
- 1998: Furchgott, Ignarro, Murad
- 1999: Blobel
- 2000: Carlsson, Greengard, Kandel
|
---|
XXI wiek | - 2001: Hartwell, Hunt, Nurse
- 2002: Brenner, Horvitz, Sulston
- 2003: Lauterbur, Mansfield
- 2004: Axel, Buck
- 2005: Marshall, Warren
- 2006: Fire, Mello
- 2007: Evans, Capecchi, Smithies
- 2008: zur Hausen, Barré-Sinoussi, Montagnier
- 2009: Blackburn, Greider, Szostak
- 2010: Edwards
- 2011: Beutler, Hoffmann, Steinman
- 2012: Gurdon, Yamanaka
- 2013: Rothman, Schekman, Südhof
- 2014: E. Moser, M.-B. Moser, O’Keefe
- 2015: Campbell, Ōmura, Tu
- 2016: Ōsumi
- 2017: Hall, Rosbash, Young
- 2018: Allison, Honjo
- 2019: Ratcliffe, Semenza, Kaelin
- 2020: Alter, Houghton, Rice
- 2021: Julius, Patapoutian
- 2022: Pääbo
- 2023: Karikó, Weissman
|
---|
XX wiek | - 1978: George D. Snell, Jean Dausset, Jon J. van Rood
- 1979: Roger Wolcott Sperry, Arvid Carlsson, Oleh Hornykiewicz
- 1980: César Milstein, Leo Sachs, sir James L. Gowans
- 1981: Barbara McClintock, Stanley N. Cohen
- 1982: Jean-Pierre Changeux, Solomon H. Snyder, sir James W. Black
- 1983/1984: nie przyznano
- 1984/1985: Donald F. Steiner
- 1986: Osamu Hayaishi
- 1987: Puedro Cuatrecasas, Meir Wilchek
- 1988: Henri-Gery Hers, Elizabeth F. Neufeld
- 1989: John Gurdon, Edward B. Lewis
- 1990: Maclyn McCarty
- 1991: Seymour Benzer
- 1992: M. Judah Folkman
- 1993: nie przyznano
- 1994/1995: Michael J. Berridge, Yasutomi Nishizuka
- 1995/1996: Stanley Prusiner
- 1997: Mary Frances Lyon
- 1998: Michael Sela, Ruth Arnon
- 1999: Eric Kandel
- 2000: nie przyznano
|
---|
XXI wiek | - 2001: Awram Herszko, Alexander Varshavsky
- 2002/2003: Ralph L. Brinster, Mario Capecchi, Oliver Smithies
- 2004: Robert A. Weinberg, Roger Tsien
- 2005: Alexander Levitzki, Anthony Rex Hunter, Anthony J. Pawson
- 2006/2007: nie przyznano
- 2008: Howard Cedar, Aharon Razin
- 2009: nie przyznano
- 2010: Axel Ullrich
- 2011: Shin’ya Yamanaka, Rudolf Jaenisch
- 2012: Ronald M. Evans
- 2013: nie przyznano
- 2014: Nahum Sonenberg, Gary Ruvkun, Victor Ambros
- 2015: John Kappler, Philippa Marrack, Jeffrey V. Ravetch
- 2016: Lewis C. Cantley, C. Ronald Kahn
- 2017: James P. Allison
- 2018: nie przyznano
- 2019: Jeffrey M. Friedman
- 2020: Emmanuelle Charpentier, Jennifer Doudna
- 2021: Joan Steitz, Lynne Elizabeth Maquat, Adrian Krainer
|
---|
2001–2009 | - 2001: R. Gardner, G. Horn, S. Edwards
- 2002: R. Peto, S. Cory, R. Freeman
- 2003: J. Skehel, K. Johnson, N. Shackleton
- 2004: J. Black, A. Jeffreys, J. Lewis
- 2005: M. Pepper, A. Pawson, M. Fisher
- 2006: D. Baulcombe, T. Hunt, J. Pendry
- 2007: T. Lindahl, C. Hilsum, J. Feast
- 2008: R. Hedges, R. Cohen, A. Fersht
- 2009: C.N.R. Rao, R. Laskey, C. Dobson
|
---|
2010–2019 | - 2010: P. Knight, A. Surani, A. Hill
- 2011: S. Ley, R. Holliday, G.P. Winter
- 2012: T.W.B. Kibble, K. Murray, A.B. Holmes
- 2013: R. Baxter, W. Bodmer, P. Wells
- 2014: T. Tao, T. Hunter, H. Morris
- 2015: J. Bell Burnell, E. Blackburn, C.L. Smith
- 2016: J.M. Thomas, E. Robertson, J. Goodby
- 2017: P. Corkum, P.R. Grant, B.R. Grant, M. Greaves
- 2018: S. Sparks, L. Wolpert, S. Balasubramanian, D. Klenerman
- 2019: C. Robinson, M. Goedert, A. Dowling
|
---|
lata 20. | - 2020: H. Huppert, C. Dean, I. Shanks
- 2021: C. Humphreys, D. Lo, M. Green
|
---|
- PWN: 3878182
- Britannica: biography/James-Black
- Universalis: james-black
- NE.se: james-w-black
- VLE: james-whyte-black
- Catalana: 0246276
- DSDE: James_Black
- identyfikator w Hrvatska enciklopedija: 8019
Identyfikatory zewnętrzne: