Dystrykt Galicja
Dystrykt Galicja, okręg galicyjski (niem. Distrikt Galizien; również dystrykt lwowski) – jednostka administracyjna Generalnego Gubernatorstwa w okresie 1941–1944.
Na skutek paktu III Rzesza-ZSRR zwanego paktem Ribbentrop-Mołotow i agresji sowieckiej 17 września 1939 okupowane wojskowo przez Wehrmacht i Armię Czerwoną tereny Galicji należące do Polski układem o granicach i przyjaźni zawartym w Moskwie 28.09.1939 pomiędzy III Rzeszą a ZSRR zostały przez okupantów podzielone wbrew prawu międzynarodowemu wzdłuż Sanu granicą państwową na tereny okupowane przez III Rzeszę i ZSRR. Podział utrzymał się przez niemal dwa lata – do agresji III Rzeszy na ZSRR (22 czerwca 1941).
W lipcu 1941 trzy polskie województwa (lwowskie, stanisławowskie i tarnopolskie) w całości okupowali Niemcy. 16 lipca 1941 w niemieckiej Kwaterze Głównej odbyła się narada pod przewodnictwem Adolfa Hitlera, z udziałem Hermanna Göringa, Alfreda Rosenberga, Wilhelma Keitla, Hansa Lammersa i Martina Bormanna. Na naradzie Hitler poinformował, że postanowił przyłączyć Galicję Wschodnią do Generalnego Gubernatorstwa, rezygnując z planu utworzenia państwa ukraińskiego. Na naradzie ustalono również podział administracyjny okupowanych terytoriów ZSRR[1].
Przeciw tej decyzji zaprotestował w liście do ministra Ribbentropa z 22 lipca 1941 greckokatolicki arcybiskup metropolita lwowski i halicki Andrzej Szeptycki. Protest również wystosowała Rada Seniorów[2].
Galicja Wschodnia weszła 1 sierpnia 1941 w skład Generalnego Gubernatorstwa pod nazwą Dystrykt Galicja na mocy dekretu Adolfa Hitlera z 1 sierpnia 1941.
Obszar byłych województw stanisławowskiego i tarnopolskiego włączono w całości, natomiast z województwa lwowskiego włączono tylko 13 wschodnich powiatów (z ogólnej liczby 27). Obszar dystryktu podzielono na 17 jednostek administracyjnych: 15 powiatów, miasto wydzielone Lwów, komisariat powiatowy Sądowa Wisznia. W tym dniu rozwiązano również ukraińską milicję, tworząc na jej miejsce 18 sierpnia Ukraińską Policję Pomocniczą[3].
Przeciw włączeniu dystryktu Galicja do Generalnego Gubernatorstwa zaprotestował również 3 sierpnia przetrzymywany w Berlinie ukraiński rząd Jarosława Stećki[4].
Całkowita powierzchnia dystryktu wynosiła 51,2 tys. km² oraz 4,4 mln mieszkańców. Dystrykt Galicja istniał do lipca 1944 r. – ponownej okupacji Galicji Wschodniej wraz ze Lwowem przez Armię Czerwoną.
- Osobny artykuł: Represje ZSRR wobec Polaków i obywateli polskich 1939–1946.
- Osobny artykuł: Tereny Rzeczypospolitej Polskiej anektowane przez III Rzeszę.
- Osobny artykuł: Zbrodnie niemieckie w Polsce (1939–1945).
Gubernatorzy
Gubernatorami dystryktu byli:
- dr Karl Lasch – od 1 sierpnia 1941 do 6 stycznia 1942, aresztowany
- SS-Gruppenführer Otto Wächter – od 1 lutego 1942 do lipca 1944
Główni urzędnicy dystryktu
- Szef urzędu dystryktu:
- Ludwig Losacker
- Josef Brandl (od 1944)
- Inspektor Dystryktu
- dr Schepers
- Dowódca SS i Policji:
- Friedrich Katzmann
- Theobald Thier
- Christoph Diehm
- Komendant Orpo:
- Paul Worm
- Joachim Stach
- Walter von Soosten
- Gustav Schubert
- Komendant żandarmerii:
- Franz Gansinger
- Komendant Policji Bezpieczeństwa i SD:
- Helmut Tanzmann
- Josef Witiska
Powiaty
- Brzeżany (1941–44)
- Czortków (1941–44)
- Drohobycz (1941–44)
- Horodenka (1941–42 →)
- Kałusz (1941–43 →→)
- Kamionka Strumiłowa (1941–44)
- Kolomea (1941–44)
- Lemberg-Gródek / Lemberg-Land-Ost (1941–42 →)
- Lemberg-Land / Lemberg-Land-West (1941–42 →)
- Lemberg (←← 1942–44)
- Rawa Ruska (1941–44)
- Rohatyn (1941 →)
- Sambor (1941–43)
- Sądowa Wisznia (1941–42 →)
- Stanislau (1941–44)
- Stryj (1941–44)
- Tarnopol (1941–44)
- Złoczów (1941–44)
Miejscowości
Lista stu największych miejscowości w dystrykcie Galicja w 1943 roku[5].
Miejscowość | Status | Liczba mieszkańców 1.III.1943 | Powiat | Gmina |
---|---|---|---|---|
Lemberg | miasto | 283690 | Lemberg-Stadt | Lemberg-Stadt |
Stanislau | miasto | 35947 | Stanislau | Stanislau |
Tarnopol | miasto | 32306 | Tarnopol | Tarnopol |
Borysław | miasto | 25386 | Drohobycz | Borysław |
Stryj | miasto | 21352 | Stryj | Stryj |
Drohobycz | miasto | 21245 | Drohobycz | Drohobycz |
Czortków | miasto | 19358 | Czortków | Czortków |
Sambor | miasto | 18715 | Drohobycz | Sambor |
Kolomea | miasto | 14222 | Kolomea | Kolomea |
Brody | miasto | 13244 | Złoczów | Brody |
Złoczów | miasto | 12073 | Złoczów | Złoczów |
Gródek | miasto | 11182 | Lemberg | Gródek |
Tłumacz | miasto | 10390 | Stanislau | Tłumacz |
Brzeżany | miasto | 10297 | Brzeżany | Brzeżany |
Sokal | miasto (w gm. wiejskiej) | 9573 | Kamionka Strumiłowa | Sokal |
Jaworów | miasto (w gm. wiejskiej) | 9269 | Lemberg | Jaworów |
Żółkiew | miasto | 9246 | Lemberg | Żółkiew |
Horodenka | miasto | 8878 | Kolomea | Horodenka |
Podhajce | miasto | 8692 | Brzeżany | Podhajce |
Zborów | miasto | 8470 | Tarnopol | Zborów |
Kopyczyńce | miasto | 8391 | Czortków | Kopyczyńce |
Trembowla | miasto | 8280 | Tarnopol | Trembowla |
Kałusz | miasto | 8279 | Stanislau | Kałusz |
Buczacz | miasto | 8207 | Czortków | Buczacz |
Perehińsko | wieś | 7856 | Stryj | Perehińsko |
Bolechów | miasto | 7497 | Stryj | Bolechów |
Busk | miasto (w gm. wiejskiej) | 7494 | Kamionka Strumiłowa | Busk |
Borszczów | miasto | 7331 | Czortków | Borszczów |
Rawa Ruska | miasto | 7315 | Rawa Ruska | Rawa Ruska |
Żabie | wieś | 7313 | Kolomea | Żabie |
Chodorów | miasto | 7159 | Stryj | Chodorów |
Śniatyn | miasto | 7022 | Kolomea | Śniatyn |
Dolina | miasto | 6779 | Stryj | Dolina |
Nadwórna | miasto | 6693 | Stanislau | Nadwórna |
Turka | miasto | 6542 | Drohobycz | Turka |
Zbaraż | miasto | 6463 | Tarnopol | Zbaraż |
Rohatyn | miasto | 6380 | Brzeżany | Rohatyn |
Delatyn | miasto | 6099 | Stanislau | Delatyn |
Koropiec | wieś | 5753 | Czortków | Koropiec |
Kamionka Strumiłowa | wieś | 5688 | Kamionka Strumiłowa | Kamionka Strumiłowa Süd |
Barysz | wieś | 5575 | Czortków | Barysz |
Tyśmienica | miasto | 5458 | Stanislau | Tyśmienica |
Kozowa | miasto | 5425 | Brzeżany | Kozowa |
Rożnów | wieś | 5424 | Kolomea | Rożnów |
Monasterzyska | miasto | 5404 | Czortków | Monasterzyska |
Czortowiec | wieś | 5397 | Kolomea | Tyszkowce |
Jezierna | wieś | 5366 | Tarnopol | Jezierna |
Chorostków | wieś | 5198 | Czortków | Chorostków |
Halicz | miasto | 5197 | Stanislau | Halicz |
Przemyślany | miasto | 4953 | Złoczów | Przemyślany |
Pniów | wieś | 4881 | Stanislau | Pniów |
Peczeniżyn | wieś | 4844 | Kolomea | Peczeniżyn |
Kosmacz | wieś | 4813 | Kolomea | Kosmacz |
Skole | miasto | 4664 | Stryj | Skole |
Skałat | miasto | 4579 | Tarnopol | Skałat |
Kosów | miasto | 4567 | Kolomea | Kosów |
Żółtańce | wieś | 4540 | Lemberg | Żółtańce |
Kuty Stare | wieś | 4514 | Kolomea | Kuty |
Łanczyn | wieś | 4454 | Stanislau | Łanczyn |
Orów | wieś | 4426 | Drohobycz | Stebnik |
Obertyn | wieś | 4372 | Kolomea | Obertyn |
Synowódzko Wyżne | wieś | 4326 | Stryj | Synowódzko Wyżne |
Tłuste | wieś | 4305 | Czortków | Tłuste |
Mikuliczyn | wieś | 4218 | Stanislau | Tatarów |
Lubaczów | miasto | 4179 | Rawa Ruska | Lubaczów |
Zabłotów | miasto | 4144 | Kolomea | Zabłotów |
Olesza | wieś | 4024 | Stanislau | Olesza |
Sądowa Wisznia | wieś | 4020 | Lemberg | Sądowa Wisznia |
Sokolniki | wieś | 3942 | Lemberg | Sokolniki |
Bitków | wieś | 3876 | Stanislau | Pniów |
Koniuchy | wieś | 3874 | Brzeżany | Koniuchy |
Kozłów | wieś | 3868 | Tarnopol | Kozłów |
Mogielnica | wieś | 3856 | Tarnopol | Mogielnica |
Trybuchowce | wieś | 3806 | Czortków | Trybuchowce |
Bohorodczany Stare | wieś | 3805 | Stanislau | Bohorodczany |
Niżniów | wieś | 3776 | Stanislau | Niżniów |
Pasieczna | wieś | 3763 | Stanislau | Zielona |
Zielona | wieś | 3743 | Stanislau | Zielona |
Radziechów | miasto (w gm. wiejskiej) | 3725 | Kamionka Strumiłowa | Radziechów |
Kaczanówka | wieś | 3650 | Tarnopol | Kaczanówka |
Narajów Miasto | wieś | 3647 | Brzeżany | Narajów |
Stojanów | wieś | 3599 | Kamionka Strumiłowa | Stojanów |
Nowosiółka | wieś | 3561 | Brzeżany | Podhajce |
Załucze | wieś | 3520 | Kolomea | Załucze |
Swaryczów | wieś | 3508 | Stryj | Krechowice |
Kluczów Wielki | wieś | 3469 | Kolomea | Werbiąż Wyżny |
Jasień | wieś | 3464 | Stanislau | Niebyłów |
Potylicz | wieś | 3461 | Rawa Ruska | Potylicz |
Stecowa | wieś | 3425 | Kolomea | Stecowa |
Budzanów | wieś | 3419 | Tarnopol | Budzanów |
Żydaczów | miasto | 3417 | Stryj | Żydaczów |
Jezupol | wieś | 3416 | Stanislau | Jezupol |
Ponikowica | wieś | 3405 | Złoczów | Ponikowica |
Sielec | wieś | 3391 | Kamionka Strumiłowa | Parchacz |
Zarzecze n/Prutem | wieś | 3391 | Stanislau | Zarzecze n/Prutem |
Werchrata | wieś | 3344 | Rawa Ruska | Potylicz |
Batiatycze | wieś | 3303 | Kamionka Strumiłowa | Kamionka Strumiłowa Nord |
Kamionki Wielkie | wieś | 3294 | Kolomea | Korszów |
Uliczno | wieś | 3283 | Drohobycz | Stebnik |
Rychcice | wieś | 3245 | Drohobycz | Rychcice |
Przypisy
- ↑ Grzegorz Mazur, Jerzy Skwara, Jerzy Węgierski, Kronika 2350 dni wojny i okupacji Lwowa, s. 214.
- ↑ Grzegorz Mazur, Jerzy Skwara, Jerzy Węgierski, Kronika 2350 dni wojny i okupacji Lwowa, s. 216.
- ↑ Grzegorz Mazur, Jerzy Skwara, Jerzy Węgierski, Kronika 2350 dni wojny i okupacji Lwowa, s. 223.
- ↑ Grzegorz Mazur, Jerzy Skwara, Jerzy Węgierski, Kronika 2350 dni wojny i okupacji Lwowa, s. 224.
- ↑ Amtliches Gemeinde- und Dorfverzeichnis fuer das GG
Zobacz też
- 14 Dywizja Grenadierów SS (1 ukraińska)
Zobacz w Wikiźródłach tekst Odezwa Gubernatora Dystryktu Galicja Wächtera wygłoszona z okazji zezwolenia na utworzenie „SS Schutzende Division Galizien” |
Linki zewnętrzne
- http://audiovis.nac.gov.pl/obraz/3318 Przyłączenie dystryktu Galicja do Generalnego Gubernatorstwa. Gubernator Hans Frank otrzymuje kwiaty od lwowskiej młodzieży. 1 sierpnia 1941, zbiory Narodowe Archiwum Cyfrowe
- http://audiovis.nac.gov.pl/obraz/3362 Przyłączenie dystryktu Galicja do Generalnego Gubernatorstwa. Delegacja z burmistrzem Lwowa – Polańskim wita gubernatora Hansa Franka chlebem i solą przed gmachem Sejmu Krajowego. Widoczne kobiety ubrane w ukraińskie stroje ludowe.
- http://audiovis.nac.gov.pl/obraz/3510 Przyłączenie dystryktu Galicja do Generalnego Gubernatorstwa. Gubernator Hans Frank wita się z generałem armii słowackiej Ferdinandem Catlos. Widoczni również: Karl Lasch (pierwszy z lewej) i Josef Friedrich Buhler (w głębi).
- http://audiovis.nac.gov.pl/obraz/3515 Przyłączenie dystryktu Galicja do Generalnego Gubernatorstwa. Gubernator Hans Frank wita się z generałem węgierskim Ferencem Szombathelyi.
- http://audiovis.nac.gov.pl/obraz/3537 Ferdinand Catlos, Hans Frank, Ferenc Szombathelyi, Karl von Roques na balkonie Sejmu Krajowego we Lwowie po uroczystościach przyłączenia dystryktu Galicja do Generalnego Gubernatorstwa. zbiory Narodowe Archiwum Cyfrowe
- p
- d
- e
- p
- d
- e
Miasta na prawach powiatu | |||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Powiaty |
|