Betahistyna

Betahistyna

Nazewnictwo Nomenklatura systematyczna (IUPAC) N-metylo-2-(pirydyn-2-ylo)etanoamina Inne nazwy i oznaczenia farm. Betahistini dihydrochloridum, Betahistini mesilas inne 2-(2-(metyloamino)etylo)pirydyna
Ogólne informacje
Wzór sumaryczny	C8H12N2
Masa molowa	136,19 g/mol
Wygląd	bezbarwna ciecz[1]
Identyfikacja
Numer CAS	5638-76-6 5579-84-0 (dichlorowodorek) 54856-23-4 (mezylan) 64335-09-7 (dibromowodorek)
PubChem	2366
DrugBank	DB06698
SMILES CNCCC1=CC=CC=N1
InChI InChI=1S/C8H12N2/c1-9-7-5-8-4-2-3-6-10-8/h2-4,6,9H,5,7H2,1H3 InChIKey UUQMNUMQCIQDMZ-UHFFFAOYSA-N
Właściwości Gęstość 0,984 g/cm³[1]; ciecz Temperatura wrzenia 113–114 °C (40 mmHg)[1] logP 0,68 Kwasowość (pKa) 10,13
Niebezpieczeństwa Karta charakterystyki: dane zewnętrzne firmy Sigma-Aldrich [dostęp 2015-07-10] Globalnie zharmonizowany system klasyfikacji i oznakowania chemikaliów Na podstawie podanej karty charakterystyki Uwaga Zwroty H H315, H319, H335 Zwroty P P261, P305+P351+P338 Europejskie oznakowanie substancji oznakowanie ma znaczenie wyłącznie historyczne Na podstawie podanej karty charakterystyki Drażniący (Xi) Zwroty R R36/37/38 Zwroty S S26, S37/39 Temperatura zapłonu 97 °C (zamknięty tygiel)[1] Numer RTECS UT5552000 Dawka śmiertelna LD50 6,1 g/kg (szczur, doustnie)[1]
Jeżeli nie podano inaczej, dane dotyczą stanu standardowego (25 °C, 1000 hPa)
Klasyfikacja medyczna
ATC	N07 CA01
Farmakokinetyka Okres półtrwania 4–5 h[2] Wiązanie z białkami osocza i tkanek <5% Metabolizm wątrobowy Wydalanie z moczem
Uwagi terapeutyczne Drogi podawania doustnie
Multimedia w Wikimedia Commons

Betahistyna (łac. betahistinum) – organiczny związek chemiczny, pochodna pirydyny z bocznym łańcuchem aminoalkilowym w pozycji 2. W postaci dichlorowodorku jest stosowana w leczeniu choroby Ménière’a.

Mechanizm działania

Betahistyna jest strukturalnym analogiem endogennej histaminy^[3]. Jest silnym antagonistą receptora histaminowego H₃ i słabym agonistą receptora H₁. Początkowo uważano, że za działanie betahistyny odpowiada pobudzenie receptora H₁ w naczyniach krwionośnych ucha wewnętrznego i miejscowe rozszerzenie i wzrost przepuszczalności tych naczyń, co mogło sprzyjać likwidacji wodniaka. Jednak wpływ na receptory H₁ okazał się nieznaczny. Wykazano natomiast silne powinowactwo betahistyny do presynaptycznych receptorów H₃. Po związaniu się z receptorem H₃, znosi ona działanie hamujące histaminy na receptor i wzrost uwalniania neurotransmiterów z zakończeń nerwowych. Wzrasta ilość uwalnianej histaminy, która pobudza receptor H₁. Następuje rozszerzenie naczyń krwionośnych ucha wewnętrznego.
Ponadto betahistyna podnosi poziom neurotransmiterów, takich jak np. serotonina w pniu mózgu, które z kolei hamują aktywność jądra przedsionkowego, zapobiegając tym samym zawrotom głowy.
Betahistyna zwiększa przepuszczalność nabłonka płucnego oraz wykazuje działanie inotropowe dodatnie. Żadne z tych działań nie jest jednak klinicznie istotne.

Farmakokinetyka

Betahistyna, podana doustnie, wchłania się całkowicie, osiągając maksymalne stężenie we krwi po ok. 1 h od momentu zażycia. Lek metabolizowany jest w wątrobie, głównie do nieaktywnego kwasu 2-pirydylooctowego, a następnie wydalany w postaci metabolitów, z moczem. Praktycznie nie wiąże się z białkami osocza (poniżej 5%). Całkowite wydalenie następuje w ciągu 24 h^[3][2].

Wskazania

• Leczenie choroby Ménière’a.

Przeciwwskazania

Głównym przeciwwskazaniem jest guz chromochłonny nadnerczy. Betahistyna może stymulować uwalnianie katecholamin z guza, a tym samym doprowadzić do wystąpienia epizodu ciężkiego nadciśnienia.

Ze względu na brak badań klinicznych, betahistyna nie powinna być podawana dzieciom i młodzieży do lat 18 oraz kobietom w ciąży i karmiącym piersią.

Interakcje

Badania kliniczne nie wykazały interakcji między betahistyną a innymi lekami. Niemniej jednak, istnieją pojedyncze doniesienia, mówiące o tym, że etanol, pirymetamina, dapson i salbutamol mogą nasilać działanie betahistyny.
Jako że betahistyna jest analogiem histaminy, mogą wystąpić interakcje z lekami przeciwalergicznymi, brak jednak jakichkolwiek doniesień na ten temat.

Szczególne środki ostrożności

Należy zachować szczególną ostrożność przy podawaniu leku osobom z obecną lub przebytą chorobą wrzodową żołądka, astmą oraz z innymi chorobami alergicznymi.

Działania niepożądane

Występują bardzo rzadko (<0,1%) i nie mają ostrego charakteru. Mogą się pojawić:

• reakcje alergiczne (wysypka i świąd),
• bóle głowy,
• senność,
• nudności, niestrawność.

Preparaty

Betahistyna dostępna jest w Polsce na receptę w formie dichlorowodorku w postaci tabletek 8–24 mg lub roztworu do picia, pod nazwami (stan na rok 2015): Betahistine Teva, Betahistinum 123ratio, Betanil Forte, Betaserc, Histigen, Lavistina, Microser, Neatin, Polvertic, Verhist, Vertix, Vestibo i Zenostig^[4].

Przypisy

Bibliografia

• Marian Zając, Ewaryst Pawełczyk: Chemia leków dla studentów farmacji i farmaceutów. Poznań: Akademia Medyczna im. Karola Marcinkowskiego, 2000, s. 447. ISBN 83-85439-74-9.
• J. Podlewski, A. Chwalibogowska-Podlewska, Leki współczesnej terapii, Split Trading, Warszawa 2005, wyd. 17, ISBN 83-85632-82-4