Mehmet Esen

Mehmet Esen

Doğum	13 Ekim 1958 (65 yaşında) İstanbul, Türkiye
Meslek	Oyuncu, yönetmen
Etkin yıllar	1981-günümüz

Mehmet Esen (d. 13 Ekim 1958, İstanbul), Türk tiyatro, sinema ve dizi oyuncusu ve yönetmendir.

Yaşamı ve kariyeri

Sanata yatkınlığı, altı yaşında sahnede izlediği Münir Özkul'dan etkilenerek Cihangir İlkokulunda sahneye koyup sergilediği tek kişilik oyunuyla ortaya çıkan Esen, Ankara Atatürk Lisesinde okurken tiyatroya ilgisini sürdürdü. Öğrencilik yıllarında Ankara Deneme Sahnesinde eğitim alıp aynı yerde kadroya girerek kurs arkadaşı Altan Erkekli ile ilk oyunu Bozkır Dirliği'nde rol aldı. O yıllarda amacı AST bünyesine katılmak olsa da Küçük Sahne'de yollarının kesiştiği ve sonradan "Dünyanın en önemli oyuncularından, usta, insan" şeklinde tanımladığı Erkan Yücel aracılığı ile Devrimci Ankara Sanat Tiyatrosuna (DAST) girdi. DAST sürecinde, işkence, gözaltı ve kötü davranışlara maruz kaldı. Bir süre sonra inşaatlarda çalışarak kazandıkları parayla Ankara Halk Tiyatrosunun oluşumunu gerçekleştirmişlerse de Haldun Taner'in yönlendirmesiyle İstanbul'a geçti.

Meddahlığa ilk kez, Haldun Taner'in yönlendirmesiyle Münir Özkul'un çırağı olarak başladı. Münir Özkul'un yönetmenliğinde Erol Toy'un yazdığı "Düş ve Gerçek", Ahmet Önel'in yazdığı "Kaşif-i Eyvah Nadir Efendi" adlı meddah oyunlarını oynadı.^[1] 12 Eylül'de tutuklanarak bir süre cezaevinde kaldı. Önemli sağlık sorunları yaşayıp kalp ameliyatı geçiren sanatçı, "Ustamdır" dediği Genco Erkal'la tanışmasıyla Dostlar Tiyatrosunda oynamaya başladı. Ustası Erkan Yücel'in ölümünden aşırı derecede etkilenerek sanat yaşamına 4 yıl ara verdi ve Erkan Yücel'in anısına "Düş ve Gerçek"i tekrar oynayarak sanat yaşamına geri döndü. Dönemin İzmir valisi Nevzat Ayaz'ın desteğiyle pasaport yasağını delerek Berlin Kültür Senatosu'nun davetlisi olarak Almanya'ya gitti ve Tiyatrom oluşumuna katıldı. Sanatçı Kerim Afşar'ın, Suçlular ve Suçsuzlar oyununda kendisine başrol vermesiyle büyük başarı elde etti. Berlin'de Alman ve Türk tiyatrolarında yönetmen ve oyuncu olarak birçok projede yer aldı. 1994 yılında Leman Kültür'de Tuncel Kurtiz'in el vermesiyle doğaçlama olarak yaptığı meddah gösterisiyle yeni bir akım başlattı. Bu dönem Cem Yılmaz ve Ata Demirer'e de bu şekilde yol açtı.

1997'de tekrar Almanya'ya giderek Theater Forum'da (Berlin) tiyatro çalışmaları yaptı. 2000 yılında Türkiye'ye döndü. Almanya izlenimlerini anlatan "Aşk Hayattan Büyük" adlı bir roman yazdı. 2011 yılında DOT Tiyatrosunda "Festen" adlı oyunda oynadı.^[2]

2021 yılında yapımcılığını, yönetmenliğini, senaristliğini yaptığı Yapayalnız adlı filmde ayrıca oynadı. Son olarak, Ekin Onat yönetmenliğini ve senaristliğini yaptığı Kayıp adlı kısa filmindeki performansıyla Montreal Film Festivali'nde "en iyi erkek oyuncu" ödülünü aldı.^[3]

Kavuk ve Meddahlık konusu

Mehmet Esen'in bu konudaki açıklaması şöyledir: "İsmail Dümbüllü kavuğunu iki kişiye veriyor. Erkan Yücel ve Münir Özkul. Her ikisi de benim ustam. Erkan Yücel kavuğunu bana verdi. Duyduğuma göre de Dümbüllü'nün orijinal kavuğu Mehmet Akan tarafından Bitpazarı'nda bulunmuş; bizdekiler takke aslında..."^[4]

Tiyatro oyunları^[5]

Tiyatro
Yıl	Oyun	Yazar	Yönetmen	Sahneleyen Tiyatro
1993-1994	Ferhad ile Şirin	Nâzım Hikmet Ran	Coşkun Irmak	Diyarbakır Devlet Tiyatrosu
1993-1994	Miletos Güzeli	Coşkun Irmak (uyarlayan)	Coşkun Irmak
1997-1998	Tarla Kuşuydu Juliet	Ephraim Kishon	Nalan Örgüt Sayar
1998	Yolcu	Nâzım Hikmet Ran	Gürol Tonbul
2000-2001	Öç	Orhan Asena	Nazan Kesal	Diyarbakır Devlet Tiyatrosu
2006	Dolunay Katili	Ralph Ohlsen	Meray Ülgen	Sadri Alışık Tiyatrosu
2011	Kutlama/Festen	David Eldridge (uyarlayan)	Murat Daltaban	DOT
2015	Kim Kime Dum Duma	Eric Chappell	Özdemir Çiftçioğlu	Tiyatro ŞenAy
2016	Meddah
2017	Fırtına	William Shakespeare	Kemal Aydoğan	Moda Sahnesi

Filmografisi

Sinema

1981 - Kırık Bir Aşk Hikayesi - Kasaba sakini
1982 - Mine
1982 - Göl - Yaşar
1983 - Ve Recep ve Zehra ve Ayşe - Zehra'nın kardeşi
1983 - Şalvar Davası
1984 - Fidan - Engin'in arkadaşı
1986 - Prenses - Turhan
1986 - Yolcu - Ercan
1986 - Sevgilim Sevgilim
1987 - Gece Yolculuğu - Meczup
1987 - Katırcılar - Asker
1994 - Yolcu
1999 - Kara Kentin Çocukları - Şeref
2004 - Damatlık Şapka (Kısa film)
2004 - Eğreti Gelin - İbiş
2005 - Yolda - Savcı
2006 - Mavi Kuş - Otobüs şoförü^[6]
2007 - İpekli Mendil - Bekçi (Kısa film)
2008 - Gölge
2009 - Kanımdaki Barut - Selahattin
2010 - Hayde Bre - Ev sahibi
2010 - Nene Hatun - Akif Paşa
2010 - River Styx - Komutan (Kısa film)
2012 - Beni de Götür - Dursun
2013 - Gitme Baba - Gürhan
2014 - Ocak Ayının İki Yüzü - Türk sivil polis
2017 - Ayla - Albay Celal
2017 - Yeni Başlayanlar İçin Hayatta Kalma Sanatı - Avukat
2017 - Ketenpere - Vefa Abi
2017 - Martıların Efendisi - Metin
2018 - Dört Köşeli Üçgen - Simitçi
2018 - Göktaşı - İmam Celal
2019 - Çiçero - Yugoslav uşak
2019 - Cep Herkülü: Naim Süleymanoğlu - Doktor Yıldırım Erler
2020 - Naftalin - Turan (Kısa film)
2021 - Yapayalnız (Yapımcı, yönetmen, senarist, oyuncu olarak)
2021 - Kafes - Turgut
2022 - Düş Peşine
2022 - Garip Bülbül Neşet Ertaş - Naci
2022 - Kayıp (Kısa film)

Televizyon

1987 - Yalnız Efe - Çoban Mehmet
1996-1998 - Şaşıfelek Çıkmazı - Mehmet
2005 - Eylül - Nasuhi
2007 - Fikrimin İnce Gülü - Gökhan
2008 - Pars: Narkoterör - Arnavut Temsilcisi
2009 - Hesaplaşma - Gölge
2010 - Behzat Ç. Bir Ankara Polisiyesi - Hakan Gedik/Tayyar
2011 - Ay Tutulması - Rıza
2011 - Arka Sokaklar - Hüseyin (6. sezon)
2012 - Yalan Dünya (2. sezon)
2012 - Uçurum - Ömer Bey
2013 - 20 Dakika - Albay Fehmi
2013-2014 - Eski Hikâye
2014 - Yasak - Dr. Kirkor
2015 - Günebakan
2016 - Kış Güneşi - İsmail
2017 - Bir Deli Sevda - Osman
2020 - Eşkıya Dünyaya Hükümdar Olmaz - Samuel (Konuk oyuncu)
2021 - Son Yaz - Boran Yaman (Konuk oyuncu)
2021 - Menajerimi Ara - Kendisi (Konuk oyuncu)
2023 - Yalı Çapkını - Vahit (Konuk oyuncu)

Ödülleri

1984 - Ankara Sanat Kurumu Ödülü
1984 - Avni Dilligil Ödülü
1995 - ODTÜ Yılın Oyuncusu Ödülü
2013 - Zihni Göktay Tiyatro Ödülü
2014 - 4. Erkan Yücel Tiyatro Ödülü^[7]
2022 - 17. Montreal Bağımsız Film Festivali - En İyi Erkek Oyuncu - Kayıp^[3]

Kaynakça

^ Kızılkaya, Soner. "Yok Olmaya Yüz Tutan Sanat: Meddahlık". amerikaninsesi.com. 9 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Kasım 2022.
^ "Kutlama / Festen". tiyatrolar.com.tr. 22 Eylül 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Kasım 2022.
^ ^a ^b "Summer 2022 | Montreal Indie Fest" (İngilizce). montrealindependentfilmfestival.com. 2 Kasım 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Kasım 2022.
^ ""Kavuksuz Meddah" MEHMET ESEN". tiyatrom.com. 26 Kasım 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Eylül 2007.
^ "KİŞİLER: MEHMET ESEN". tiyatronline.com. 21 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Kasım 2022.
^ İlter, Süleyman (5 Aralık 2006). "Köyceğiz'den Mavi Kuş geçiyor". hurriyet.com.tr. 2 Kasım 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Kasım 2022.
^ "Erkan Yücel Tiyatro Ödülü bu yıl Uğur Uzunel ve Mehmet Esen'e verildi". haberturk.com. 17 Mart 2014. 23 Mart 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Kasım 2022.