Wilfred Thesiger

Wilfred Patrick Thesiger^[1]

Portret Wilfreda Thesigera pędzla Anthony'ego Devasa z 1944 roku

Data i miejsce urodzenia

3 czerwca 1910
Addis Abeba

Data i miejsce śmierci

24 sierpnia 2003
Londyn

Zawód, zajęcie

podróżnik, pisarz

Odznaczenia

Multimedia w Wikimedia Commons

Sir Wilfred Patrick Thesiger także Mubarak bin London^[2] (ur. 3 czerwca 1910 w Addis Abebie, zm. 24 sierpnia 2003 w Londynie) – brytyjski podróżnik, odkrywca i pisarz, znany ze swoich podróży po Arabii i wieloletniego pobytu wśród Madanów opisanych w książkach Arabian Sands (1959) i The Marsh Arabs (1964).

Życiorys

Wilfred Patrick Thesiger urodził się 3 czerwca 1910 roku w Addis Abebie w Etiopii^[3]. Był drugim z czterech synów Wilfreda Gilberta Thesigera (1871–1920) – ambasadora Wielkiej Brytanii w Etiopii i jego żony Kathleen Mary Vigors^[1]. Dzieciństwo spędził w Addis Abebie^[3]. Okres urzędowania Thesigera w Etiopii przypadł na turbulentne czasy – w 1916 roku podczas rebelii przeciwko Lydżowi Ijasu udzielił schronienia właśnie narodzonemu synowi późniejszego cesarza Haile Selassie – Asfie Uesenowi (1916–1997)^[4]^[1]. W 1919 roku, po zakończeniu kadencji ojca, Thesieger wraz z rodziną wyjechał do Wielkiej Brytanii^[3]^[4]. Studiował historię wojskowości w Eton College i Magdalen College na Uniwersytecie Oksfordzkim^[1].

W 1930 roku udał się z powrotem do Etiopii za osobistym zaproszeniem na koronację cesarza Hajle Syllasje I (1892–1975)^[4]. Wyjazd ten dał mu możliwość eksploracji Etiopii, m.in. jako pierwszy Europejczyk doszedł do ujścia rzeki Auasz^[4].

W latach 1934–1939 pracował dla administracji Sudanu Anglo-Egipskiego i stacjonował w Kutumie w regionie Darfuru^[3]^[4].

Po wybuchu II wojny światowej walczył u boku Brytyjczyków i Etiopczyków z wojskami włoskimi pod dowództwem Orde Wingate'a (1903–1944)^[4] i za zasługi w zajęciu Agibaru w 1941 roku został odznaczony Orderem Wybitnej Służby (ang. Distinguished Service Order, DSO)^[3]. W 1944 roku przez krótki czas pracował jako doradca polityczny etiopskiego następcy tronu^[4].

Następnie pracował dla tajnej agencji rządu brytyjskiego Special Operations Executive, działając przeciw francuskiemu rządowi Vichy w Syrii, a później w nowo-utworzonej elitarnej jednostce Special Air Service do przeprowadzania ataków dywersyjnych za liniami wroga w trakcie działań w Afryce Północnej^[3].

W listopadzie 1945 roku rozpoczął dwumiesięczną ekspedycję przez Ar-Rab al-Chali na Półwyspie Arabskim – największą pustynię piaszczystą świata^[3]. Celem wyprawy była lokalizacja źródeł inwazji szarańczy na zlecenie Middle East Anti Locust Unit (MEALU)^[3]. Po zakończeniu zlecenia Thesiger pozostawał w regionie przez cztery lata, podróżując u boku Beduinów na wielbłądzie z minimalnym zapasem wody i żywności^[3]. W 1948 roku po raz drugi przeprawił się przez Ar-Rab al-Chali^[5]. Swoje wrażenia z podróży wydał w 1959 roku w formie książki, którą zatytułował Arabian Sands^[5]. Brytyjski podróżnik i arabista Harry St. John Philby (1885–1960) mówił o Thesigerze jako „prawdopodobnie największym ze wszystkich odkrywców”^[6]^[a].

W 1950 roku udał się do Iraku, gdzie przez prawie siedem lat żył wśród Madanów, prowadząc jako pierwszy Europejczyk obserwacje życia codziennego na mokradłach dolnej Niziny Mezopotamskiej^[3]. Wyposażony w leki medycyny zachodniej, pomagał w leczeniu mieszkańców i wyspecjalizował się w zabiegu obrzezania, który przeprowadził ponad 6 tys. razy^[3]. Czas spędzony z Madanami opisał w kolejnej książce – The Marsh Arabs (1964)^[3].

W 1955 roku udał się na dwa miesiące podróżować po Maroku, gdzie później w latach 1965–1969 spędzał z matką dwa miesiące brytyjskiej zimy^[4].

W 1959 roku powrócił do Etiopii, gdzie doszedł pieszo najpierw do granicy z Kenią, gdzie fotografował wioski ludu Konso^[4]. Następnie udał się na północ kraju i dzięki uzyskanemu zezwoleniu zwiedził kościoły skalne w Lalibeli^[4].

Od 1958 roku podróżował po Iranie i Afganistanie^[3]. W 1960 roku po raz pierwszy odwiedził Kenię, gdzie wraz z przyjacielem Frankiem Steele’em przeszedł pieszo z Isiolo do Jeziora Rudolfa^[4]. W kwietniu 1961 roku przez miesiąc przemierzał na osłach z przyjacielem Johnem Newbouldem region Ngorongoro^[4].

W 1966 roku pracował jako doradca rojalistów podczas wojny domowej w Jemenie Północnym (1962–1970)^[3].

W 1980 roku osiadł w Maralalu w Kenii^[b], lecz wobec śmierci dwóch swoich opiekunów i pogarszającego się stanu zdrowia, 84-letni Thesiger powrócił do Wielkiej Brytanii w 1994 roku^[3]. W 1995 roku został uhonorowany brytyjskim tytułem szlacheckim^[7] i Orderem Imperium Brytyjskiego^[8].

Zmarł w Londynie 24 sierpnia 2003 roku^[3].

Publikacje

Lista podana za Maitlandem^[1]:

Arabian Sands, 1959
The Marsh Arabs, 1964
Desert, Marsh and Mountain, 1979
The Life of My Choice, 1987
Visions of a Nomand, 1987
My Keny Days, 1994
The Danakil Diary, 1996
Among the Mountains, 1998
Crossing the Sands, 1999
A Vanished Wordl, 2001
My Life and Travels, 2002 (red. Alexander Maitland)

Odznaczenia

1941 – Distinguished Service Order^[3]^[4]
Order Gwiazdy Etiopii^[7]
1995 – Order Imperium Brytyjskiego^[8]

Zbiory fotografii

Thesiger był zapalonym fotografem – podczas swoich licznych podróży i pobytów w Afryce i na Bliskim Wschodzie wykonał kilkadziesiąt tysięcy fotografii, 17 tys. w Afryce^[4]. Specjalizował się w zdjęciach portretowych^[4]. Po jego śmierci kolekcja licząca ponad 38 tys. negatywów i 71 albumów prywatnych została zaakceptowana przez rząd Wielkiej Brytanii jako forma zapłaty podatku od spadku i przekazana w 2004 roku do Pitt Rivers Museum w Oksfordzie^[9].

Uwagi

↑ Wolne tłum. z języka ang.: probably the greatest of all explorers.
↑ W nocie na stronie Pitt Rivers Museum z okazji wystawy celebrującej 100. rocznicę urodzin Thesigera podano, że od 1978 roku Thesiger spędzał w Maralalu 9 miesięcy w roku.

Przypisy

↑ ^a ^b ^c ^d ^e Alexander Maitland: Wilfred Thesiger: The Life of the Great Explorer. The Overlook Press, 2011. ISBN 978-1-59020-995-0. [dostęp 2017-08-06]. (ang.).
↑ Michael Quentin Morton. THESIGER AND THE OILMEN: A DILEMMA OF OIL EXPLORATION IN SOUTHERN ARABIA, 1930–1955. „Oil-Industry History”. 1, s. 6, 2013. 14. [dostęp 2017-08-06]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m ⁿ ^o ^p ^q Sir Wilfred Thesiger. W: The Editors of Encyclopædia Britannica: Encyclopædia Britannica. Encyclopædia Britannica, inc., 2015-10-19. (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m ⁿ ^o Wilfred Thesiger in Africa: A Centenary Exhibition. [w:] Pitt Rivers Museum [on-line]. [dostęp 2017-08-06]. (ang.).
↑ ^a ^b Michael Quentin Morton. THESIGER AND THE OILMEN: A DILEMMA OF OIL EXPLORATION IN SOUTHERN ARABIA, 1930–1955. „Oil-Industry History”. 1, s. 1–14, 2013. 14. [dostęp 2017-08-06]. (ang.).
↑ Geoffrey P. Nash: Travellers to the Middle East from Burckhardt to Thesiger: An Anthology. Anthem Press, 2011, s. 236. ISBN 978-0-85728-878-3. [dostęp 2017-08-06].
↑ ^a ^b Wilfred Thesiger. [w:] The Economist [on-line]. 2003–08-28. [dostęp 2017-08-06]. (ang.).
↑ ^a ^b Michael Asher: Sir Wilfred Thesiger. [w:] The Guardian [on-line]. 2003-08-27. [dostęp 2017-08-06]. (ang.).
↑ Thesiger Collection. [w:] Pitt Rivers Museum [on-line]. [dostęp 2017-08-06]. (ang.).

Linki zewnętrzne

Wilfred Thesiger: Arabian Sands. Penguin, 2008. ISBN 978-1-101-16066-4. [dostęp 2017-08-06]. (ang.).
Wilfred Thesiger: The Marsh Arabs. Penguin, 2008. ISBN 978-1-4362-6558-4. [dostęp 2017-08-06]. (ang.).
Photographs of Arabia by Wilfred Thesiger. [w:] Pitt Rivers Virtual Collections [on-line]. [dostęp 2017-08-06]. (ang.).