Ulica Andrzeja Frycza Modrzewskiego we Wrocławiu

ulica Andrzeja Frycza Modrzewskiego
Stare Miasto
Państwo

 Polska

Województwo

 dolnośląskie

Miejscowość

Wrocław

Długość

270 m

Przebieg
ul. Purkyniego
ul. Styki i Kossaka
pl. Polski
parking
ul. W. Kraińskiego
ul. św. Ducha
bulwar X. Dunikowskiego
(Promenada Staromiejska)
Położenie na mapie Wrocławia
Mapa konturowa Wrocławia, blisko centrum na prawo znajduje się punkt z opisem „ulica Andrzeja Frycza Modrzewskiego”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, blisko centrum po lewej na dole znajduje się punkt z opisem „ulica Andrzeja Frycza Modrzewskiego”
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego
Mapa konturowa województwa dolnośląskiego, po prawej znajduje się punkt z opisem „ulica Andrzeja Frycza Modrzewskiego”
Ziemia51°06′43,5″N 17°02′33,0″E/51,112083 17,042500
Multimedia w Wikimedia Commons
Koniec ulicy.
Początek ulicy – ul. J. Purkyniego. ASP i rotunda Panoramy Racławickiej przy skrzyżowaniu z ul. A. F. Modrzewskiego oraz ul. Styki i Kossaka.
Bulwar, widok w kierunku pl. Polskiego i ul. A. F. Modrzewskiego.
Odra południowa, budynki mieszkalne przy ul. A. F. Modrzewskiego.

Ulica Andrzeja Frycza Modrzewskiego – ulica położona we Wrocławiu na Starym Mieście, w jego części nazywanej Nowym Miastem[1][2][3][4]. Łączy ulicę Jana Ewangelisty Purkyniego i ulicę ana Styki i Wojciecha Kossaka z ulicami Andrzeja Wincentego Kraińskiego i św. Ducha[1][5][6][7]. Ulica ma 270 m długości[1]. Upamiętnia Andrzeja Frycza Modrzewskiego.

Historia

Pierwotnie ulica biegła do współczesnej Alei Juliusza Słowackiego. W latach 60. XX w. w zawiązku z budową kompleksu rotundy Panoramy Racławickiej, odcinek ten do ulicy Jana Ewangelisty Purkytniego został zlikwidowany. Zachowany fragment do ulicy św. Jana Kapistrana pozostawał nienazwany i stanowił część parkingu przy nowym obiekcie, a pozostała część została wchłonięta przez Park Juliusza Słowackiego[3][8]. Dopiero w 2010 r. zachowany fragment otrzymał nową nazwę – Ulica Jana Styki i Wojciecha Kossaka we Wrocławiu[9]. Obecnie więc ulica obejmuje tylko odcinek biegnący na północ od ulicy Jana Ewangelisty Purkyniego[1][3][8].

Przy tej ulicy od 1811 do 1845 roku mieściło się ewangelickie seminarium nauczycielskie[10]

Nazwy

W swojej historii ulica nosiła następujące nazwy:

  • współcześnie włączone do ulicy Andrzeja Frycza-Modrzewskiego[11]:
    • Zaułek Drwalski[11]
    • Goldbrücke (nazwa od średniowiecznej)[11]
  • Różana, Rossengasse, od połowy XIV wieku[3] (pierwszy zapis 1356 r.[8])
  • Polska, odcinek północny[3]
  • Seminargasse, od 1824 r. do 1945 r.[3][10]
  • Wincentego Kraińskiego, od 1945 r.[6][10][12].

Nazwa ulicy Seminargasse nawiązywała do istniejącego tu ewangelickiego seminarium nauczycielskiego[3][10]. Współczesna nazwa ulicy została nadana przez Zarząd Miejski i ogłoszona w okólniku z 15.11.1945 r.[1]. Upamiętnia ona Andrzeja Frycza Modrzewskiego, właściwie Andrzej Piotr Modrzewski herbu Jastrzębiec (urodzonego 20 września 1503 r. w Wolborzu, zmarłego 1572 r. w Wolborzu), polskiego pisarza politycznego z okresu renesansu i sekretarza królewskiego.

Układ drogowy

Do ulicy przypisana jest droga gminna numer 105033D o długości 270 m[1] klasy lokalnej[13] położona na działkach o łącznej powierzchni 4523 m2[1][14]. Ulica biegnie od ulicy Jana Ewangelisty Purkyniego oraz Jana Styki i Wojciecha Kossaka do ulicy Wincentego Kraińskiego i św. Ducha[1][5]. W całości objęta jest strefą ograniczenia prędkości do 30 km/h.[15]. Wzdłuż ulicy przebiega kontrapas rowerowy[16].

Ulice powiązane z ulicą Wincentego Kraińskiego:

Zabudowa i zagospodarowanie

Południowa i zachodnia strona ulicy obejmuje parking, szkołę przy ulicy Wincentego Kraińskiego 1 (w różnych okresach była to szkoła: podstawowa – nr 104 imienia Marii Konopnickiej, nr 29 imienia Konstytucji 3 Maja, lub gimnazjum – nr 29)[6][23][24][25][26][27][28][29] i znajdującą się na północ od szkoły znajduje się zabudowa mieszkalna przy ulicy Wincentego Kraińskiego 3 i 5 oraz ulicy Andrzeja Frycza-Modrzewskiego 12 i 14[6][23][24][25][26][30]. Pomiędzy zabudową planowany jest skwer[31].

Ulica położona jest w obszarze znajdującym się na wysokości bezwzględnej pomiędzy 117,5 a 118,5 m n.p.m.[32]. Teren po wschodniej stronie ulicy jest objęty rejonem statystycznym nr 933170, w którym gęstość zaludnienia wynosiła 6389 osób/km² przy 493 osobach zameldowanych, natomiast teren po stronie zachodniej objęty jest rejonem statystycznym nr 933180 w którym gęstość zaludnienia wynosiła 60 osób/km² przy 19 osobach zameldowanych (według stanu na dzień 31.12.2018 r.[33].

Na północ od ulicy położony jest Bulwar Xawerego Dunikowskiego, w ramach Promenady Staromiejskiej[5][19][20], biegnący nad brzegiem rzeki Odry, jej głównego ramienia, w miejscu rozdziału Odry Górnej na dwa zasadnicze ramiona – Odrę Północną i Odrę Południową, w ramach Śródmiejskiego Węzła Wodnego[34][35].

Ochrona i zabytki

Obszar, na którym położona jest ulica Wincentego Kraińskiego, podlega ochronie w ramach zespołu urbanistycznego Starego Miasta z XIII–XIX wieku, wpisanego do rejestru zabytków pod nr. rej.: 196 z 15.02.1962 oraz A/1580/212 z 12.05.1967 r.[36][37]. Inną formą ochrony tych obszarów jest ustanowienie historycznego centrum miasta, w nieco szerszym obszarowo zakresie niż wyżej wskazany zespół urbanistyczny, jako pomnik historii[38][39]. Samo miasto włączyło ten obszar jako cenny i wymagający ochrony do Parku Kulturowego "Stare Miasto", który zakłada ochronę krajobrazu kulturowego oraz uporządkowanie, zachowanie i właściwe kształtowanie krajobrazu kulturowego oraz historycznego charakteru najstarszej części miasta[40].

Przy ulicy i w najbliższym sąsiedztwie znajdują się następujące zabytki i inne obiekty historyczne:

obiekt, położenie powstanie, nr rej.[a] fotografia
zamknięcie zachodniej osi widokowej
Hala Targowa, ulica Piaskowa 17[b][20][41][42] lata 1906–1908 (projekt Richard Plüddemann, F. Friese, Heinrich Küster)[20] (1908 r.[41])
A/2659/401/Wm z dnia 13.04.1979 r.[20][41][42]
strona północna
Promenada Staromiejska[20][43] po 1807 r., projekt 1813 r. (Johann Friedrich Knorr)[20]
gez, mpzp[20][43]
strona wschodnia
Zespół budynków Wyższej Szkoły Sztuk Plastycznych, obecnie Akademii Sztuk Pięknych, założenia przestrzenne
plac Polski 3-4, ulica Andrzeja Frycza-Modrzewskiego 15, 17[20] 		lata 1866-1867, 1891 r.
brak ochrony[20]
Wyższa Szkoła Sztuk Plastycznych, obecnie Akademia Sztuk Pięknych
ulica Andrzeja Frycza-Modrzewskiego 15[20] 		1891 r.
brak ochrony[20]
Wyższa Szkoła Sztuk Plastycznych, obecnie Akademia Sztuk Pięknych
ulica Andrzeja Frycza-Modrzewskiego 17[20] 		1891 r.
brak ochrony[20]
Wyższa Szkoła Sztuk Plastycznych – II, obecnie Akademia Sztuk Pięknych – wydziały
pl. Polski 3-4 		1905 r.
brak ochrony[20]

Zobacz też

Uwagi

  1. ↑ Nr rej.: numer wpisu do rejestru zabytków; mpzp - miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego; gez - gminna ewidencja zabytków.
  2. ↑ W przywołanym tu spisie zabytków województwa dolnośląskiego podaje się, że Hala Targowa położona jest przy placu Nankiera, co zapewne stanowi zaszłość[41]. Współczesny jej adres jest przypisany do ulicy Piaskowej numer 17[20].

Przypisy

  1. ↑ a b c d e f g h i j ZDiUM ulice 2019 ↓, poz. 3248 (Modrzewskiego - Frycza Andrzeja).
  2. ↑ SIP 2019 ↓, Osiedla Wrocławia.
  3. ↑ a b c d e f g Harasimowicz 2006 ↓, s. 545 (Modrzewskiego Andrzeja Frycza).
  4. ↑ Harasimowicz 2006 ↓, s. 592-593 (Nowe Miasto).
  5. ↑ a b c d SIP 2019 ↓, Mapa podstawowa.
  6. ↑ a b c d Harasimowicz 2006 ↓, s. 438 (Kraińskiego Wincentego).
  7. ↑ Antkowiak 1970 ↓, s. 117-118 (Kraińskiego).
  8. ↑ a b c Antkowiak 1970 ↓, s. 154-156 (Frycza-Modrzewskiego).
  9. ↑ a b ZDiUM ulice 2019 ↓, poz. 5320 (Styki Jana i Kossaka Wojciecha).
  10. ↑ a b c d Wratislavia.net n-p 2012 ↓, s. 133 (Seminargasse).
  11. ↑ a b c Wratislavia.net n-p 2012 ↓, s. 55 (Goldbrücke).
  12. ↑ a b ZDiUM ulice 2019 ↓, poz. 5609-5610 (Św. Ducha).
  13. ↑ Uchwała RMWr 2018 ↓, §32 ust. 2 pkt 1.
  14. ↑ SIP 2019 ↓, Mapa własności, dz. Stare Miasto, AR_27, 18/2.
  15. ↑ SIP 2019 ↓, Komunikacja, utrudnienia.
  16. ↑ SIP 2019 ↓, Mapa rowerowa.
  17. ↑ ZDiUM ulice 2019 ↓, poz. 3248 (Frycza-Modrzewskiego Andrzeja).
  18. ↑ ZDiUM ulice 2019 ↓, poz. 2398 (Kraińskiego Wincentego).
  19. ↑ a b c SIP 2019 ↓, Mapa przyrodnicza.
  20. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p SIP 2019 ↓, Gminna Ewidencja Zabytków.
  21. ↑ ZDiUM ulice 2019 ↓, poz. 4194 (Polski plac).
  22. ↑ ZDiUM ulice 2019 ↓, poz. 4448-4453 (Purkyniego Jana).
  23. ↑ a b Antkowiak 1970 ↓, s. 43-44 (Św. Ducha).
  24. ↑ a b Harasimowicz 2006 ↓, s. 67 (Bernardyńska).
  25. ↑ a b Antkowiak 1970 ↓, s. 17-18 (Bernardyńska).
  26. ↑ a b Antkowiak 1970 ↓, s. 154-155 (Frycza-Modrzewskiego).
  27. ↑ gim 2019 ↓, O szkole, Historia szkoły.
  28. ↑ Antkowiak 1970 ↓, s. 117-120 (Kraińskiego).
  29. ↑ Uchwała RMWr 2018 ↓, §23.
  30. ↑ Uchwała RMWr 2018 ↓, §19, 20, 21, 22.
  31. ↑ Uchwała RMWr 2018 ↓, §28.
  32. ↑ SIP 2019 ↓, Mapa wysokościowa.
  33. ↑ SIP 2019 ↓, Demografia.
  34. ↑ Harasimowicz 2006 ↓, s. 607-608 (Odra Południowa).
  35. ↑ Harasimowicz 2006 ↓, s. 885 (Śródmiejski Węzeł Wodny).
  36. ↑ NID 2019 ↓, s. 207.
  37. ↑ GEZ 2019 ↓, poz. 68.
  38. ↑ NID 2013 ↓.
  39. ↑ MP 1994 ↓.
  40. ↑ wroclaw.pl 2018 ↓.
  41. ↑ a b c d NID 2019 ↓, s. 213.
  42. ↑ a b GEZ 2019 ↓, poz. 6215.
  43. ↑ a b GEZ 2019 ↓, poz. 6532.

Bibliografia

  • ZygmuntZ. Antkowiak ZygmuntZ., Ulice i place Wrocławia, Wrocław-Warszawa-Kraków, seria: Biblioteka Wrocławska, tom 11, Wrocław: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich – Wydawnictwo, 1970, Zam nr A/185/70 (C-9)  (pol.).
  • Gminna Ewidencja Zabytków, Urząd Miejski Wrocławia, 18 kwietnia 2019 [dostęp 2019-06-03]  (pol.).
  • JanJ. Harasimowicz JanJ. (red.), Encyklopedia Wrocławia, wyd. III poprawione i uzupełnione, Wrocław: Wydawnictwo Dolnośląskie, 2006, ISBN 83-7384-561-5, ISBN 978-83-7384-561-9  (pol.).
  • GIMNAZJUM NR 29 WE WROCŁAWIU im. Konstytucji 3 Maja, 2019 [dostęp 2019-08-01]  (pol.).
  • M.P. z 1994 r. nr 50, poz. 425 Zarządzenie Prezydenta RP z 8 września 1994 roku, 1994 [dostęp 2016-11-30]  (pol.).
  • Niemiecko-polski słownik nazw ulic, Wratislavia.net, 2012 [dostęp 2019-05-31]  (pol.).
  • Park kulturowy we Wrocławiu, Oficjalny serwis Wrocławia, 2018 [dostęp 2019-06-03]  (pol.).
  • System Informacji Przestrzennej Wrocławia, Wrocław: Dział Systemu Informacji Przestrzennej Biura Rozwoju Wrocławia, 2019 [dostęp 2019-06-06]  (pol.).
  • Uchwała LXII/1453/18 RADY MIEJSKIEJ WROCŁAWIA z dnia 13 września 2018 r. w sprawie uchwalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego pomiędzy aleją Juliusza Słowackiego a bulwarem Xawerego Dunikowskiego we Wrocławiu, „uchwały RMWr.”, Biuletyn Informacji Publicznej Urzędu Miejskiego Wrocławia / Akty Prawne; Dziennik Urzędowy Województwa Dolnośląskiego z 2018 r. poz.4601. [Data ogłoszenia: 25 września 2018 r.]; Biuletyn Urzędowy RMW z 2018 r. poz.293., Wrocław, 13 września 2018 [dostęp 2019-10-09]  (pol.).
  • Wrocław – zespół historycznego centrum, Narodowy Instytut Dziedzictwa, 18 kwietnia 2013 [dostęp 2016-11-30]  (pol.).
  • Wykaz dróg przebiegających przez miasto Wrocław, „ZDiUM/Infrastruktura/Ulice Wykaz dróg w zarządzie ZDiUM”, Ewa Iwanska, sporządziła ZDJOGA/NOXE/, Zarząd Dróg i Utrzymania Miasta, Wrocław, 20 września 2019 [dostęp 2019-09-21]  (pol.).
  • Wykaz zabytków nieruchomych wpisanych do rejestru zabytków, Województwo dolnośląskie, Narodowy Instytut Dziedzictwa, 31 marca 2019 [dostęp 2019-08-23]  (pol.).

Linki zewnętrzne

  • Ulica Frycza-Modrzewskiego Andrzeja, [w:] Wrocław, Nowe Miasto [online], fotopolska.eu [dostęp 2019-10-22]  (pol.).
  • ul. Frycza-Modrzewskiego Andrzeja, [w:] Wrocław, Stare Miasto [online], dolny-slask.org.pl (Wratislaviae Amici), ID: 586166 [dostęp 2019-10-22]  (pol.).
  • ul. Andrzeja Frycza-Modrzewskiego, wikimapia.org [dostęp 2019-10-22]  (pol.).
  • p
  • d
  • e
Ulice i place Starego Miasta we Wrocławiu
ulice
ulice historyczne
  • Drewniana
  • Górka Kacerska
  • Miotlana
  • Oława Białoskórnicza
  • Polska
  • Siedmiu Kół
  • Słodowa
  • Strażacka
  • Zaułek Drwalski
  • Zaułek Koci
  • Zaułek Niski
  • Zaułek Pokutniczy
  • Zaułek Ruski
  • Zaułek Winogronowy
  • Zaułek Zamkowy
  • Złote Koło
place

Wrocław
Stare Miasto