Sodówka (roślina)

Sodówka

Sodówka nadmorska

Systematyka^[1]^[2]

Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

Nadgromada

Gromada

Podgromada

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

goździkopodobne

Rząd

goździkowce

Rodzina

szarłatowate

Rodzaj

sodówka

Nazwa systematyczna

Suaeda Forssk. ex J.F. Gmel.
Onomat. Bot. Compl. 8: 797. 1776

Typ nomenklatoryczny

S. vera Forsskål ex J. F. Gmelin^[3]

Synonimy
Alexandra Bunge Belowia Moq. Borsczowia Bunge Brezia Moq. Calvelia Moq. Chenopodina Moq. Cochliospermum Lag. Dondia Adans. Helicilla Moq. Lerchia Haller ex Zinn Pterocalyx Schrenk Schanginia C.A.Mey. Schoberia C.A.Mey. Trikalis Raf.^[4]

Systematyka w Wikispecies

Multimedia w Wikimedia Commons

Hasło w Wikisłowniku

Sodówka (Suaeda Forssk. ex J.F. Gmel.) – rodzaj roślin w zależności od ujęcia systematycznego klasyfikowany do rodziny komosowatych (Chenopodiaceae) lub szarłatowatych (Amaranthaceae). Obejmuje 93 gatunki^[4]. Rośliny te są szeroko rozprzestrzenione na półkuli północnej oraz na wybrzeżach półkuli południowej, brak ich przedstawicieli w wielu rejonach strefy równikowej^[4]^[5]. W Polsce występował jeden gatunek – sodówka nadmorska Suaeda maritima, ale wymarł^[6].

Rośliny z tego rodzaju występują zwykle na słonych lub zasadowych mokradłach, często na wybrzeżach, ale też w głębi lądów i także na terenach wyżej położonych. Niektóre gatunki mają znaczenie użytkowe – spożywane są jako warzywa lub wykorzystywane jako źródło czarnych i czerwonych barwników^[7].

Morfologia

Pokrój: Nagie, rzadziej owłosione, często sine, rośliny zielne, półkrzewy i krzewy. Pędy wzniesione, podnoszące się lub płożące^[5], nie są mięsiste, cierniste, ani członowato podzielone^[7].
Liście: Naprzeciwległe lub skrętoległe. Siedzące lub krótkoogonkowe^[7]. Blaszki są całobrzegie, mięsiste, wałeczkowate lub płaskie, równowąskie, lancetowate do eliptycznych, u nasady zwykle zwężone, na wierzchołku zaokrąglone, zaostrzone, także czasem wyciągnięte w ostkę^[7]^[5].
Kwiaty: Zebrane po kilka–kilkanaście w kłębiki wyrastające w kącie podsadek, skupionych na szczytach pędów w kwiatostany kłoso- lub gronokształtne. Kwiaty zwykle są obupłciowe, czasem wymieszane z kwiatami słupkowymi i pręcikowymi, o budowie promienistej, grzbiecistej lub nieregularnej. Listków okwiatu jest pięć, są one zwykle mięsiste z błoniastym brzegiem, są wolne lub w różnym stopniu zrośnięte. Pręcik jest jeden lub są dwa do pięciu (najczęściej). Zalążnia jest jajowata lub kulista, zwykle z dwoma lub trzema zagiętymi znamionami, rzadziej jest ich 5^[7]^[5].
Owoce: Jednonasienne, zamknięte w trwałym okwiecie, z owocnią błoniastą. Nasiono kulistawe, soczewkowate lub spłaszczone, ułożone pionowo lub poziomo, z łupiną czarną, czarnobrązową, czarnoczerwoną, zielonobrązową, gładką, brodawkowaną lub siateczkowaną na powierzchni^[7]^[5].

Systematyka

Pozycja systematyczna

Rodzaj w ujęciu systemów APG klasyfikowany do rodziny szarłatowatych (Amaranthaceae). W obrębie rodziny zaliczany jest do podrodziny Suaedoideae (= Salicornioideae) i plemienia Suaedeae^[8]

Wykaz gatunków^[4]

Suaeda acuminata (C.A.Mey.) Moq.
Suaeda aegyptiaca (Hasselq.) Zohary
Suaeda altissima (L.) Pall.
Suaeda anatolica (Aellen) Sukhor.
Suaeda aralocaspica (Bunge) Freitag & Schütze
Suaeda arbusculoides L.S.Sm.
Suaeda arctica Jurtzev & V.V.Petrovsky
Suaeda arcuata Bunge
Suaeda argentinensis A.Soriano
Suaeda arguinensis Maire
Suaeda articulata Aellen
Suaeda asphaltica (Boiss.) Boiss.
Suaeda australis (R.Br.) Moq.
Suaeda braun-blanquetii (Pedrol & Castrov.) Rivas Mart., Cantó & Sánchez Mata
Suaeda caboverdeana Rivas Mart., Lousã, J.C.Costa & Maria C.Duarte
Suaeda caespitosa Dod
Suaeda calceoliformis (Hook.) Moq.
Suaeda californica S.Watson
Suaeda carnosissima Post
Suaeda conferta (Small) I.M.Johnst.
Suaeda corniculata (C.A.Mey.) Bunge
Suaeda cucullata Aellen
Suaeda dendroides (C.A.Mey.) Moq.
Suaeda densiflora Giusti ex Brignone
Suaeda divaricata Moq.
Suaeda edulis Flores Olv. & Noguez
Suaeda eltonica Iljin
Suaeda esteroa Ferren & S.A.Whitmore
Suaeda foliosa Moq.
Suaeda fruticosa Forssk. ex J.F.Gmel.
Suaeda × genesiana Pedrol & Castrov.
Suaeda glauca (Bunge) Bunge
Suaeda heterophylla (Kar. & Kir.) Bunge ex Boiss.
Suaeda ifniensis Caball. ex Maire
Suaeda inflata Aellen
Suaeda iranshahrii Akhani & Freitag
Suaeda jacoensis I.M.Johnst.
Suaeda japonica Makino
Suaeda khalijefarsica Akhani
Suaeda kocheri Guss. ex C.Brullo, Brullo & Giusso
Suaeda kossinskyi Iljin
Suaeda kulundensis Lomon. & Freitag
Suaeda lehmannii (Bunge) Kapralov, Akhani & Roalson
Suaeda linearis (Elliott) Moq.
Suaeda linifolia Pall.
Suaeda malacosperma H.Hara
Suaeda maritima (L.) Dumort. – sodówka nadmorska
Suaeda merxmuelleri Aellen
Suaeda mexicana (Standl.) Standl.
Suaeda micromeris Brenan
Suaeda microphylla Pall.
Suaeda microsperma (C.A.Mey.) Fenzl
Suaeda monodiana Maire
Suaeda monoica Forssk. ex J.F.Gmel.
Suaeda moschata A.J.Scott
Suaeda multiflora Phil.
Suaeda nesophila I.M.Johnst.
Suaeda neuquenensis M.A.Alonso, Contic. & Cerazo
Suaeda nigra (Raf.) J.F.Macbr.
Suaeda nigrescens I.M.Johnst.
Suaeda novae-zelandiae Allan
Suaeda nudiflora (Willd.) Moq.
Suaeda occidentalis (S.Watson) S.Watson
Suaeda olufsenii Paulsen
Suaeda palaestina Eig & Zohary – sodówka palestyńska
Suaeda palmeri (Standl.) Standl.
Suaeda pannonica Beck
Suaeda paradoxa (Bunge) Bunge
Suaeda patagonica Speg.
Suaeda pelagica Bartolo, Brullo & P.Pavone
Suaeda physophora Pall.
Suaeda plumosa Aellen
Suaeda prostrata Pall.
Suaeda pruinosa Lange
Suaeda pterantha (Kar. & Kir.) Bunge
Suaeda puertopenascoa M.C.Watson & Ferren
Suaeda pulvinata Alvarado Reyes & Flores Olv.
Suaeda rigida H.W.Kung & G.L.Chu
Suaeda rolandii Bassett & Crompton
Suaeda salina B.Nord.
Suaeda salsa (L.) Pall.
Suaeda scabra Lomon.
Suaeda sibirica Lomon. & Freitag
Suaeda spicata (Willd.) Moq.
Suaeda splendens (Pourr.) Gren. & Godr.
Suaeda stellatiflora G.L.Chu
Suaeda tampicensis (Standl.) Standl.
Suaeda taxifolia (Standl.) Standl.
Suaeda tschujensis Lomon. & Freitag
Suaeda turgida G.L.Chu
Suaeda turkestanica Litv.
Suaeda tuvinica Lomon. & Freitag
Suaeda vera Forssk. ex J.F.Gmel.
Suaeda vermiculata Forssk. ex J.F.Gmel.

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Caryophyllales, [w:] Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-10-07] (ang.).
↑ Suaeda Forsskål ex J. F. Gmelin, [w:] Index Nominum Genericorum (ING) [online], Smithsonian Institution [dostęp 2023-03-29] .
↑ ^a ^b ^c ^d Suaeda Forssk. ex J.F.Gmel., [w:] Plants of the World online [online], Royal Botanic Gardens, Kew [dostęp 2023-03-29] .
↑ ^a ^b ^c ^d ^e Suaeda Forsskål ex J. F. Gmelin, [w:] Flora of China [online], eFloras.org [dostęp 2023-03-29] .
↑ ZbigniewZ. Mirek ZbigniewZ. i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 173, ISBN 978-83-62975-45-7 .
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Wayne R. Ferren Jr. & H. JochenW.R.F.J.& H.J. Schenk Wayne R. Ferren Jr. & H. JochenW.R.F.J.& H.J., Suaeda Forsskål ex J. F. Gmelin, [w:] Flora of North America [online], eFloras.org [dostęp 2023-03-29] .
↑ Genus Suaeda Forssk. ex J. F. Gmel., [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN-Taxonomy) [online], USDA, Agricultural Research Service, National Plant Germplasm System [dostęp 2023-03-29] .