Schroniska na Śnieżce

Schronisko na Śnieżce
Preussische Baude i kaplica św. Wawrzyńca
Państwo	Polska
Pasmo	Karkonosze
Wysokość	1602 m n.p.m.
Położenie na mapie Polski
50,74°N 15,74°E/50,736000 15,740100

Schroniska na Śnieżce – nieistniejące obiekty turystyczne na Śnieżce – najwyższym szczycie Karkonoszy (1602 m n.p.m.), zlokalizowane po obu stronach granicy.

Schronisko po stronie polskiej

Na przestrzeni lat obiekt nosił różne nazwy: Schneekoppe Baude, Preußische Baude, Deutsche Baude, Schronisko PTTK "Na Śnieżce".

Schronisko do 1945 roku

Śnieżka była celem turystów co najmniej od XVII wieku^[1]. W 1681 otwarto na niej kaplicę św. Wawrzyńca i od tego okresu gwałtownie wzrosła liczba pielgrzymów oraz innych wędrowców. Schroniska przy Śląskim Trakcie, prowadzącym na Śnieżkę, nie były w stanie udzielić wszystkim noclegów, więc w 1824 zaadaptowano kaplicę na prowizoryczne schronisko, ale była ona za mała i konieczna stała się budowa schroniska turystycznego z prawdziwego zdarzenia.

Pierwszy taki obiekt powstał w 1850 dzięki inicjatywie Friedricha Sommera z Cieplic, ostatniego właściciela kaplicy-schroniska (był również dzierżawcą schroniska Schneegrubenbaude). Koszt sięgnął 2000 talarów. Był to drewniany, parterowy budynek, przykryty dwuspadowym dachem. W 1857 spłonął podczas pożaru, ale już rok później Sommer wybudował nowe schronisko, większe (piętrowe), mieszczące 35 osób. Niestety wkrótce i ono spłonęło w czasie burzy.

Trzecie schronisko stanęło w 1862. Preussische Baude posiadało dużą salę jadalną na parterze i w sumie 26 pokoi z ponad 100 miejscami sypialnymi. Budynek przykryty był stromym dwuspadowym dachem, a niewielkie okna i brak elementów ozdobnych powodowały, że sprawiał wrażenie bardzo surowego, podobnie jak klimat panujący na Śnieżce.

W 1868 wyrosła mu konkurencja – tuż obok powstało austriackie schronisko pod nazwą Böhmische Baude. Konkurencję wygrywa Friedrich Sommer i staje się gospodarzem obydwu schronisk. W sumie oba obiekty posiadały 150 miejsc noclegowych.

Od lat 70. XIX wieku kolejnym właścicielem był Friedrich Pohl, a później jego syn Emil. Podczas gospodarzenia tego ostatniego schronisko na Śnieżce przeżywało największy rozkwit. W 1880 w budynku uruchomiono stację meteorologiczną, a w latach 1889-1890 wzniesiono dla niej osobny budynek. Od 1872 mieściła się najwyżej położona w Prusach agencja pocztowa, a tuż obok agencja austro-węgierska. Z tym miejscem związane jest pojawienie się jednej z pierwszych na świecie całostek, wydanej w 1873^[2]. O Pohlu pisano na początku XX wieku: Pohl jest wprawdzie poddanym i urzędnikiem dwóch cesarzy, ale jednowładcą na Śnieżce^[3].

W 1923 obiekt przejął Heinrich Pohl, ostatni z rodziny, ale schronisko, w wyniku kryzysu gospodarczego w Niemczech oraz napiętych stosunków czechosłowacko-niemieckich, powoli traciło swoją świetność. Upadek przypieczętowała II wojna światowa – schronisko zostało zamknięte dla turystów i zajęło je wojsko. Pracowała tam stacja meteorologiczna oraz urządzenia nadawcze i szyfrowe Luftwaffe.

Schronisko po 1945

Po 1945 schronisko przejęła Dolnośląska Spółdzielnia Turystyczna, a następnie Polskie Towarzystwo Tatrzańskie i Polskie Towarzystwo Turystyczno-Krajoznawcze jako Schronisko "Na Śnieżce". W latach 60. podjęto decyzję o wyburzeniu starego obiektu z 1862 i budowie nowego, większego. Argumentowano to złym stanem technicznym oraz wzrostem ruchu turystycznego.

Nowy budynek powstał w latach 1967–1976 według projektu Witolda Lipińskiego i Waldemara Wawrzyniaka z Wrocławia. Posiada formę trzech połączonych ze sobą dysków. W najwyższym mieści się Wysokogórskie Obserwatorium Meteorologiczne im. Tadeusza Hołdysa, w pozostałych zaplecze techniczne, magazyny oraz bar (potocznie określany jako restauracja, ale nigdy nie było tam obsługi kelnerskiej, co jest w przypadku restauracji nieodzowne). Nie jest to jednak schronisko, gdyż brak w nim części noclegowej, a więc jeden z głównych powodów wyburzenia starego obiektu w praktyce nie okazał się prawdziwy.

Osobny artykuł: Wysokogórskie Obserwatorium Meteorologiczne na Śnieżce.

Schronisko po stronie czeskiej

Na przestrzeni lat obiekt nosił różne nazwy: Böhmische Baude, Česka bouda.

Schronisko wybudowano w 1868. Jego pierwszym właścicielem był Hermann Blaschke, który wkrótce obiekt sprzedał właścicielowi schroniska po śląskiej stronie i wybudował schronisko Blaschkebaude na przełęczy Okraj. Od 1899 w schronisku zaczął funkcjonować punkt pocztowy, który działał do 1938. Obiekt był czynny do lat 80. XX wieku, niszczejący budynek rozebrano w 2005^[4]. Do chwili obecnej zachowały się jedynie piwnice dawnego schroniska. Na jego miejscu wybudowano nowy budynek poczty, otwarty w 2007.

Do czasu budowy kolei krzesełkowej z Peca całość zaopatrzenia dostarczana była przez tragarzy^[5].

Przypisy

↑ Marek Stafa: Karkonosze. Wyd. Dolnośląskie, Wrocław 1997, ISBN 83-7023-560-3, s. 149
↑ Historia obserwatorium
↑ Historia schronisk
↑ Zdjęcie czeskiego schroniska przed rozbiórką
↑ Z pianinem na Śnieżkę

Bibliografia

Kolbuszewski J.: Z dziejów Śnieżki w Karkonoszach, Wydawnictwo PTTK Kraj, 1990
JacekJ. Suchodolski JacekJ., Architektura schronisk górskich w Sudetach, Wrocław: Oficyna Wydawnicza Politechniki Wrocławskiej, 2005, ISBN 83-7085-846-5, OCLC 830747402 .

Schroniska i inne obiekty turystyczne w polskich Sudetach

Schroniska istniejące

Góry Bystrzyckie	Schronisko PTTK „Jagodna” Schronisko PTTK „Pod Muflonem”
Góry Izerskie	Schronisko PTTK na Stogu Izerskim Schronisko Turystyczne „Chatka Górzystów” Hala Izerska Stacja turystyczna „Orle” Schronisko Wysoki Kamień
Góry Kamienne	Schronisko PTTK „Andrzejówka”
Góry Opawskie	Schronisko PTTK „Pod Kopą Biskupią” Schronisko „Dąbrówka”
Góry Orlickie	Schronisko PTTK „Orlica”
Góry Sowie	Schronisko „Orzeł” Schronisko PTTK „Zygmuntówka” na Przełęczy Jugowskiej
Góry Stołowe	Schronisko PTTK „Na Szczelińcu” Schronisko PTTK „Pasterka”
Karkonosze	Schronisko PTTK na Hali Szrenickiej Schronisko „Kamieńczyk” Schronisko PTTK „Kochanówka” Schronisko PTTK „Nad Łomniczką” Schronisko PTTK „Na Przełęczy Okraj” Schronisko PTTK „Odrodzenie” na Przełęczy Karkonoskiej Schronisko PTTK „Pod Łabskim Szczytem” Schronisko PTTK „Samotnia” Schronisko PTTK „Strzecha Akademicka” Schronisko PTTK „Srebrny Potok” Schronisko na Szrenicy Schronisko Górskie „Dom Śląski” Chatka Hutniczy Grzbiet
Masyw Śnieżnika i Góry Bialskie	Schronisko „Na Iglicznej” Schronisko PTTK „Na Śnieżniku”
Rudawy Janowickie	Schronisko PTTK „Szwajcarka”
Pogórze Izerskie	Schronisko PTTK „Perła Zachodu”
Przedgórze Sudeckie	Dom Turysty PTTK „Pod Wieżycą” Dom Turysty PTTK na Ślęży

Schroniska nieistniejące

Góry Opawskie	Schronisko na Przedniej Kopie Schronisko „Szwedzki Szaniec”
Góry Orlickie	Schroniska na Orlicy
Góry Sowie	Schronisko „Pod Fortami” Schronisko Sowa Bacówka pod Wielką Sową
Góry Bystrzyckie	Schronisko Górskie „Szarotka”
Karkonosze	Schronisko im. Księcia Henryka Schronisko na Starej Polanie Schronisko na Śnieżce Schronisko „Nad Śnieżnymi Kotłami”
Masyw Śnieżnika i Góry Bialskie	Schronisko na Przełęczy Puchaczówka „Chata Cyborga” w Bielicach
Góry Wałbrzyskie	Schronisko PTTK „Bacówka pod Trójgarbem”
Rudawy Janowickie	Schronisko „Czartak” Schronisko PTTK na Przełęczy Kowarskiej
Góry Izerskie	Schronisko Turystyczne „Chatka Robaczka” Schronisko na Rozdrożu Izerskim
Góry Kaczawskie	Schronisko Różanka
Wzgórza Włodzickie	Schronisko na Górze Świętej Anny

Schroniska turystyczne w czeskich Karkonoszach

istniejące	Bouda Na Pláni Brádlerovy boudy Dvoračky Erlebachova bouda Horský hotel na Černé hoře Hrnčířské Boudy Husova bouda Jelenka Labská bouda Martinova bouda Moravská bouda Portášovy Boudy Pražská bouda Sokolská bouda Thámovy Boudy Vosecká bouda Vrbatova bouda Výrovka
nieistniejące	Česka bouda (Śnieżka) Havlova bouda Jestřábí boudy Klínová bouda Kovárna Luční bouda Petrova bouda Pomezní bouda Rennerova bouda Richtrove boudy Špindlerova bouda
niezrealizowane	Švehlova chata