Okręg Korpusu Nr I

Okręg Korpusu Nr I (OK I) – okręg wojskowy Wojska Polskiego II RP w latach 1921–1939 z siedzibą dowództwa w Warszawie.

Zasięg terytorialny okręgu

Na podstawie rozkazu O. I. Szt. Gen. 6443.Org. ministra spraw wojskowych z dniem 1 września 1924 z Okręgu Korpusu Nr I wyłączone zostały powiaty: białostocki, szczuczyński i wysokomazowiecki, i wcielone do Okręgu Korpusu Nr III, do rejonu służb Grodno^[1]. W związku z powyższym dowódcy Okręgu Korpusu Nr III podporządkowano: Dowództwo 1 Dywizji Kawalerii, Dowództwo Artylerii Konnej 1 Dywizji Kawalerii, 10 puł., 8 dak, szw. zapas. 1 puł., szw. zapas. 2 puł., składnicę wojenną 1 pap Leg., OZM Nr III, PKU Białystok, Szpital Rejonowy Białystok, Filię Rejonowego Zakładu Gospodarczego, oficera łączności WWKol. Wilno w Białymstoku, 9 psk w Grajewie i Komendę Obozu Warownego w Osowcu. Pod względem terytorialnym w OK III pozostał III/42 pp w Osowcu oraz I i II/42 pp w Białymstoku^[2].

26 marca 1934 roku, w związku z przeniesieniem PKU Modlin do Płońska oraz wydzieleniem miasta Przasnysz z granic garnizonu Ciechanów, minister spraw wojskowych rozkazem B. Og. Org. 1060/Org. Dysl. ustanowił nowe garnizony w Płońsku i Przasnyszu^[3].

W 1939 roku Okręg Korpusu Nr I obejmował swoim zasięgiem (...)^[4].

Jednostki i instytucje wojskowe na obszarze OK I

Naczelne władze wojskowe

• Generalny Inspektorat Sił Zbrojnych w Warszawie
• Sztab Generalny Wojska Polskiego w Warszawie
• Ministerstwo Spraw Wojskowych w Warszawie

Dowództwa

• Dowództwo Okręgu Korpusu Nr I w Warszawie
• Dowództwo 8 Dywizji Piechoty w Twierdzy Modlin
• Dowództwo 18 Dywizji Piechoty w Łomży
• Dowództwo 28 Dywizji Piechoty w Warszawie
• Dowództwo 2 Dywizji Kawalerii w Warszawie (1924-1939)
• Dowództwo I Brygady Kawalerii w Warszawie (1924-1937)
• Dowództwo Mazowieckiej Brygady Kawalerii w Warszawie (1937-1939)
• Dowództwo Twierdzy Zegrze

Oddziały i pododdziały broni

Piechota

• 13 pułk piechoty w Pułtusku
• 15 pułk piechoty „Wilków” w Dęblinie
• 21 pułk piechoty „Dzieci Warszawy” w Warszawie
• 32 pułk piechoty w Twierdzy Modlin
  • III/32 pp w Działdowie
• 33 pułk piechoty w Łomży
• batalion zapasowy 33 pułku piechoty w Zambrowie
• 36 pułk piechoty Legii Akademickiej w Warszawie
• 42 pułk piechoty w Białymstoku
• 71 pułk piechoty w Zambrowie (do 1926 w Ostrowi Mazowieckiej)
• 72 pułk piechoty w Radomiu
• batalion stołeczny w Warszawie
• 3 batalion strzelców w Rembertowie

Artyleria

• 1 Grupa Artylerii w Warszawie (1929-1939)
  • 1 pułk artylerii najcięższej w Górze Kalwarii
  • 1 pułk artylerii ciężkiej w Modlinie
  • 2 dywizjon pomiarów artylerii w Rembertowie
  • 32 dywizjon artylerii lekkiej w Rembertowie (pododdział manewrowy CWP)
• 11 Grupa Artylerii w Warszawie (1929-1938)
• Grupa Artylerii Przeciwlotniczej w Warszawie (1938-1939)
  • 1 pułk artylerii przeciwlotniczej im. Marszałka Edwarda Rydza-Śmigłego w Warszawie

Lotnictwo

• 1 Grupa Aeronautyczna w Warszawie (1929-1935)
• 1 Grupa Lotnicza w Warszawie (1935-1939)
  • 1 pułk lotniczy w Warszawie
  • 2 batalion balonowy w Jabłonnie

Bronie Pancerne

• 3 pułk pancerny w Modlinie (1931-1934)
• 1 dywizjon samochodowy w Warszawie (1921-1933)
• 3 batalion czołgów i samochodów pancernych w Warszawie (1933-1935)
• 3 batalion pancerny w Warszawie (1935-1939)
• 1 dywizjon pociągów pancernych w Jabłonnie
• 1 Grupa Pancerna w Warszawie (1937-1939)
• 3 Grupa Pancerna w Warszawie (1938-1939)

Saperzy

• 1 pułk saperów w Modlinie (1921-1929) → 1 batalion saperów Legionów w Modlinie (1939)
• 2 pułk wojsk kolejowych w Legionowie (1921-1924) → 2 pułk saperów kolejowych (1924-1929) → 2 batalion mostów kolejowych (1929-1939)
• 1 Brygada Saperów w Warszawie (1929-1934)
• 1 Grupa Saperów w Warszawie (1934-1939)
• 2 pułk saperów w Puławach (1921-1929) → 2 batalion saperów w Puławach (1929-1939) → 2 pułk Saperów Kaniowskich w Puławach (1939)
• 3 Brygada Saperów w Modlinie
• batalion elektrotechniczny w Nowym Dworze Mazowieckim
• batalion mostowy w Kazuniu
• batalion silnikowy w Modlinie

Wojska Łączności

• Dowództwo 1 Grupy Łączności w Warszawie (1929-1934 i 1939)
• Dowództwo 2 Grupy Łączności w Warszawie (1939)
• 1 pułk łączności w Zegrzu
• pułk radiotelegraficzny w Warszawie (1924-1939)
  • II baon pułku radiotelegraficznego w Beniaminowie (1924-1939)
• 1 batalion telegraficzny w Zegrzu (pododdział manewrowy CWŁ)
• 1 pluton radiotelegraficzny w Warszawie

Tabory i służba remontu

• kadra 1 dywizjonu taborów w Warszawie
• Rejonowy Inspektorat Koni Ciechanów
• Rejonowy Inspektorat Koni Dęblin
• Rejonowy Inspektorat Koni Mińsk Mazowiecki
• Rejonowy Inspektorat Koni Ostrołęka
• Rejonowy Inspektorat Koni Płock
• Rejonowy Inspektorat Koni Warszawa

Żandarmeria

• 1 dywizjon żandarmerii w Warszawie (1919-1939)

Służby

Służba zdrowia

 Osobny artykuł: Służba zdrowia (II RP).

• 1 Szpital Okręgowy w Warszawie
• 1 batalion sanitarny w Warszawie (1922-1931)
• Główna Składnica Sanitarna Nr 1 w Warszawie
• Kierownictwo Zaopatrzenia Sanitarnego w Warszawie

Służba weterynaryjna

• Wojskowa Pracownia Weterynaryjna w Warszawie

Służba geograficzna

• Wojskowy Instytut Geograficzny w Warszawie

Służba sprawiedliwości

 Osobny artykuł: Służba sprawiedliwości (II RP).

• Najwyższy Sąd Wojskowy w Warszawie
• Prokuratura Najwyższego Sądu Wojskowego w Warszawie
• Wojskowy Sąd Okręgowy Nr I w Warszawie
• Wojskowa Prokuratura Okręgowa nr 1 w Warszawie
• Wojskowy Sąd Rejonowy w Warszawie
• Wojskowy Sąd Rejonowy w Modlinie
• Wojskowy Sąd Rejonowy w Łomży
• Wojskowe Więzienie Śledcze nr 1

Służba uzupełnień

• Powiatowa Komenda Uzupełnień Warszawa Miasto I
• Powiatowa Komenda Uzupełnień Warszawa Miasto II
• Powiatowa Komenda Uzupełnień Warszawa Miasto III
• Powiatowa Komenda Uzupełnień Warszawa Miasto Powiat
• Powiatowa Komenda Uzupełnień Ciechanów
• Powiatowa Komenda Uzupełnień Sochaczew z siedzibą w Grodzisku Mazowieckim (1921-1925)
• Powiatowa Komenda Uzupełnień Grodzisk Mazowiecki (1925^[5]-1938)
• Powiatowa Komenda Uzupełnień Łomża
• Powiatowa Komenda Uzupełnień Ostrów Łomżyński (do 1926) → PKU Ostrów Mazowiecka
• Powiatowa Komenda Uzupełnień Ostrów Mazowiecka (1926-1928) → PKU Małkinia
• Powiatowa Komenda Uzupełnień Małkinia (1928-1938)
• Powiatowa Komenda Uzupełnień Mińsk Mazowiecki
• Powiatowa Komenda Uzupełnień Płock
• Powiatowa Komenda Uzupełnień Modlin (do 1933^[6])
• Powiatowa Komenda Uzupełnień Płońsk (1933-1938)
• Powiatowa Komenda Uzupełnień Puławy
• Powiatowa Komenda Uzupełnień Pułtusk
• Powiatowa Komenda Uzupełnień Radom
• Powiatowa Komenda Uzupełnień Modlin
• Powiatowa Komenda Uzupełnień Białystok - ustanowiona 24 czerwca 1919 roku, podległa DOGen. „Warszawa”, obejmowała powiaty białostocki, bielski i sokólski^[7]
• Powiatowa Komenda Uzupełnień Suwałki z tymczasową siedzibą w Grodnie - ustanowiona 24 czerwca 1919 roku, podległa DOGen. „Warszawa”, obejmowała powiaty suwalski, sejneński i augustowski^[7]

W latach 1938-1939

• Komenda Rejonu Uzupełnień Warszawa Miasto I
• Komenda Rejonu Uzupełnień Warszawa Miasto II
• Komenda Rejonu Uzupełnień Warszawa Miasto III
• Komenda Rejonu Uzupełnień Warszawa Miasto IV
• Komenda Rejonu Uzupełnień Warszawa Powiat
• Komenda Rejonu Uzupełnień Ciechanów
• Komenda Rejonu Uzupełnień Grodzisk Mazowiecki
• Komenda Rejonu Uzupełnień Łomża
• Komenda Rejonu Uzupełnień Małkinia
• Komenda Rejonu Uzupełnień Mińsk Mazowiecki
• Komenda Rejonu Uzupełnień Płock
• Komenda Rejonu Uzupełnień Płońsk
• Komenda Rejonu Uzupełnień Puławy
• Komenda Rejonu Uzupełnień Pułtusk
• Komenda Rejonu Uzupełnień Radom

Służba duszpasterstwa

• Parafia Wojskowa Dęblin
• Parafia Wojskowa Mińsk Mazowiecki

 Osobny artykuł: Służba duszpasterska (II RP).

Szkolnictwo wojskowe

• Centrum Wyższych Studiów Wojskowych w Warszawie
• Wyższa Szkoła Wojenna w Warszawie
• Szkoła Podchorążych Inżynierii w Warszawie
• Centrum Wyszkolenia Artylerii Przeciwlotniczej w Warszawie
• Centrum Wyszkolenia Broni Pancernych w Modlinie
• Centrum Wyszkolenia Piechoty w Rembertowie
• Centrum Wyszkolenia Łączności w Zegrzu
• Centrum Wyszkolenia Saperów w Modlinie
• Centrum Wyszkolenia Sanitarnego w Warszawie
  • Komenda CWSan. przy ul. Górnośląskiej 45
  • Szkoła Podchorążych Sanitarnych w Szpitalu Ujazdowskim przy Alejach Ujazdowskich
  • Szpital Szkolny CWSan. (b. Szpital Ujazdowski)
    • Komenda szpitala przy ul. Pięknej
• Centrum Wyszkolenia i Badań Weterynaryjnych w Warszawie
• Szkoła Podoficerów Zawodowych Służby Weterynaryjnej w Warszawie
• Szkoła Podchorążych Piechoty w Komorowie-Ostrowi Mazowieckiej

• Szkoła Podchorążych Rezerwy Piechoty w Zambrowie
• Mazowiecka Szkoła Podchorążych Rezerwy Artylerii w Zambrowie
• Oficerska Szkoła Topografów w Warszawie
• Grupa Szkół Lotniczych w Warszawie (1937-1939)
  • Centrum Wyszkolenia Oficerów Lotnictwa w Dęblinie
• Szkoła Zbrojmistrzów w Warszawie
• Szkoła Gazowa w Warszawie
• Centralny Instytut Wychowania Fizycznego w Warszawie-Bielanach

 Osobny artykuł: Polskie szkolnictwo wojskowe w latach 1908-1939.

Władze garnizonowe

• Komenda Miasta Warszawa
• Komenda Placu Dęblin
• Komenda Placu Jabłonna
• Komenda Placu Ostrów Mazowiecka
• Komenda Placu Płock
• Komenda Placu Zegrze

Przypisy

Bibliografia

• Rocznik Oficerski 1923. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1923.
• Rocznik Oficerski 1924. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1924.
• Rocznik Oficerski 1928. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1928.
• Rocznik Oficerski 1932. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1932.
• Piotr Zarzycki, Plan mobilizacyjny „W”. Wykaz oddziałów mobilizowanych na wypadek wojny, Pruszków 1995, ISBN 83-85621-87-3.