Linia kolejowa nr 273

Linia nr 273

Wrocław Główny – Szczecin Główny
Dane podstawowe
Zarządca	PKP PLK
Numer linii	273
Tabela SRJP	265, 355, 366
Długość	356,125[1] km
Rozstaw szyn	1435 mm
Sieć trakcyjna	3000 V DC
Prędkość maksymalna	120 km/h
Historia
Lata budowy	1869–1877
Rok elektryfikacji	1979–1985
Przebieg Legenda eksploatowana / istniejąca   zlikwidowana / rozebrana lub planowana kolej metro lub kolej lekka stacja kolejowa/stacja metra przystanek stacja bez ruchu pasażerskiego ładownia, posterunek ruchu itp przystanek częściowo używany koniec linii odcinek odcinek w tunelu odcinek na estakadzie wiadukt most tunel pod wodą zmiana kilometrażu granica państwowa / inna mijanka przejazd kolejowo-drogowy przeprawa promowa     odcinek zelektryfikowany   0,000 Wrocław Główny (271) Wrocław ul. Zaporoska 2,048 podg Grabiszyn 271 ← Poznań Gł. (←) i... ... 761 → podg WSB (→) 274 W. Świeb. – Gr. (Görlitz) 349 W. Kuźn. – Św. Katarz. 4,900 Wrocław Muchobór Wrocław ul. Strzegomska Wrocław Estakada Gądowianka – 5 275 → Granica (Guben) 751 W. Gądów – Wr. Zach. 349 → Święta Katarzyna ul. Koszalińska 362 7,184 Wrocław Kuźniki 8,629 Wrocław Stadion Wrocław ul. Kosmonautów – 94 Wrocław A4 ul. Maślicka 336 13,042 Wrocław Pracze rzeka Bystrzyca 20,457 Brzezinka Średzka 23,040 Czerna Mała 26,097 Księginice rzeka Odra Brzeg D. ul. Urazka – 341 30,321 Brzeg Dolny 35,577 Łososiowice linia z Malczyc (rozebrana) Wołów ul. Wojska Polskiego – 338 40,369 Wołów Wołów ul. Ścinawska – 340 51,885 Orzeszków 54,553 Małowice Wołowskie l. z Kobylina (d. 362, roz.) 340 rzeka Odra 58,720 Ścinawa linia do Legnicy (d. 362) Ścinawa ul. Lubińska – 36 65,577 Chełmek Wołowski 289 → Legnica 74,469 Rudna Miasto rzeka Rudna linia z Polkowic (rozebrana) 292 77,651 Rudna Gwizdanów (83,2) Krzydłowice (zlikwidowana) 87,530 Grębocice 94,303 Krzepów Głogów ul. Rudnowska – 292 Głogów ul. Brama Brzostowska – 12 14 → Łódź Kaliska 99,095 Głogów 14 → Granica (Forst) 105,425 Głogów Huta 108,240 Głogów Wróblin 292 110,805 Brzeg Głogowski 113,442 Czerna 118,708 Bytom Odrzański Byt. O. ul. Ogrodowa – 293 Byt. O. ul. Kożuchowska – 292 N. Sól ul. Głogowska – 292 371 → Żagań 130,675 Nowa Sól rzeka Czarna Struga ul. S. Staszica – 3E65 371 ← Wolsztyn rzeka Śląska Ochla 138,640 Niedoradz 144,848 Zielona Góra Nowy Kisielin 148,505 Zielona Góra Stary Kisielin 279282 obw. Ziel. Góry – 3E65 153,858 Zielona Góra Główna ł. do Z. G. Dw. Szprot. (roz.) Ziel. G. al. Zjednoczenia – 27 370 → Żary Ziel. G. ul. Trasa Północna – 32 kanał Łącza (Złoty Potok) kanał Łącza (Złoty Potok) 280 161,050 Zielona Góra Przylep Czerw. ul. Spokojna – 279 358 → Zbąszynek kanał Łącza (Złoty Potok) 166,545 Czerwieńsk 358 → Granica (Guben) Czerwieńsk Mt kanał Rokitna (Zimna Woda) 170,550 Czerwieńsk Towarowy Kanał Kolejowy rzeka Odra 173,035 Nietkowice 278 176,350 Będów struga Kozłowiec 276 179,814 Radnica rzeka Biela (Biała) 189,450 Bytnica 194,643 Budachów rzeka Radomka 138 201,898 Pliszka rzeka Pliszka rzeka Moskawa struga Łękosza 207,904 Gądków Wielki 217,356 0,001 Jerzmanice Lubuskie 217,968 821 ← Rzepin struga Rzepia 220,330 Rzepinek A2E30 rzeka Ilanka Rzepin ul. Okrężna – 139 Rzepin ul. A. Mickiewicza – 134 3 → Warszawa Zachodnia 5,413 981 → Rzepin RZA 5,513 0,250 Rzepin 3 → Granica (Frankfurt/O.) 227,307 227,307 822 ← Rzepin 2,979 227,380 Drzeńsko 228,079 Drzeńsko 231,253 Kowalów Kowalów ul. Słubicka – 137 235,295 Radów Radów 139 238,994 Laski Lubuskie 245,137 Górzyca kanał Racza Struga 247,039 Ługi Górzyckie d. → Granica Państwa Chyrzyno 22 d. 414 → G. W. Zieleńca 254,295 Chyrzyno (posterunek odgałęźny) Kost. O. ul. W. Sikorskiego – 31 492→ Küstrin-Kietz, Berlin-Ostkreuz 6078KBS 209.26 Küstrin-Altstadt Odra ↓203492↑ ↑ ↓ Zalew Warty rzeka Warta 255,485 Kostrzyn 827 ← Kostrzyn KoA 828 ← Kostrzyn 256,506 Kostrzyn KoB → bocznica port rzeczny → bocznica Arctic Paper Kostrzyn KoA 203 ← Tczew 410 ← Grzmiąca rzeka Myśla Namyślin 127 266,730 Namyślin 274,231 Boleszkowice 279,663 Mieszkowice Mieszk. ul. J. Poniatowskiego – 126 rzeka Kurzyca 284,415 Bielin Bielin 125 289,539 Witnica Chojeńska rzeka Słubia Godków-Os. 31 d. 411 → Siekierki 293,417 Godków d. 411 → Stargard Chojna ul. Słowiańska – 26 300,567 Chojna rzeka Rurzyca 307,499 Lisie Pole 314,856 Krzywin Gryfiński Krzywin ul. Widuchowska – 122 Marwicka Struga 318,966 Widuchowa Marwicka Struga Marwicka Struga 324,746 Pacholęta Nw. Czarn. 31 (328,3) Nowe Czarnowo 329,448 Dolna Odra rzeka Tywa Gryfino ul. Łużycka – 31 331,100 Tywa d. 419 → Pyrzyce 334,406 Gryfino Gryfino ul. Grunwaldzka – 120 Gryfino ul. H. Kołłątaja – 31 337,779 Czepino Bocznica 338,235 Czepino 340,752 Daleszewo struga Omulna (Wełtyńska Str.) Szczecin Autostrada – A6E28 345,432 Szczecin Klucz 347,108 Szczecin Żydowce 348,178 Szczecin Podjuchy 348,662 428 → Szczecin Dąbie most zwodzony nad rzeką Odra Wsch. (Regalica) Szczecin Autostr. Poznańska – 31 351 Poznań Gł. – Szcz. Gł. 350,415 855 → podg Regalica 350,415 -0,166 990 (niezel.) → Szcz. PC SPD32 992 Szcz. PC SPA – Szcz. PC Szczecin ul. Gdańska – 10 rzeka Parnica Szczecin Port Centr. SPD31 4,572 995 → Nabrzeże Starówka 5,451 Szczecin Port Centr. SPD32 Szczecin Dworzec Wrocławski 350,421 991 → Szcz. Port Centr. 350,580 Szczecin Port Centralny SPA 854 Szcz. PC SPB – Dziew. 351,697 993 → Szczecin Port Centr. SPB 351,810 Szczecin Port Centralny SPB 350,421 991 → Szcz. Port Centr. Lok. 352,400 Szczecin Port Centralny SPC21 354,535 Szczecin Port Centralny rzeka Parnica Szczecin Łasztownia rzeka Odra (Zachodnia) 355,819 Szczecin Główny (351)
Multimedia w Wikimedia Commons

Linia kolejowa nr 273 Wrocław Główny – Szczecin Główny (potocznie linia nadodrzańska, magistrala nadodrzańska, Nadodrzanka^[2][3]) – linia kolejowa w zachodniej Polsce łącząca Wrocław ze Szczecinem przez Brzeg Dolny, Wołów, Głogów, Nową Sól, Zieloną Górę, Kostrzyn nad Odrą i Gryfino^[4]. Położona w granicach województw dolnośląskiego, lubuskiego i zachodniopomorskiego^[4] oraz na obszarze Zakładów Linii Kolejowych PKP PLK we Wrocławiu, w Zielonej Górze i w Szczecinie^[5].

Przebieg linii

Podział linii według obszarów działania Zakładów Linii Kolejowych spółki PKP Polskie Linie Kolejowe (w nawiasach podano krańcowe stacje):

• od początku linii w km −0,306 do km 116,000 (Wrocław Główny – Czerna): Zakład Linii Kolejowych we Wrocławiu,
• od km 116,000 do km 285,000 (Bytom Odrzański – Bielin): Zakład Linii Kolejowych w Zielonej Górze,
• od km 285,000 do końca linii w km 355,819 (Witnica Chojeńska – Szczecin Główny): Zakład Linii Kolejowych w Szczecinie.

Numery tabel w rozkładzie jazdy:

• od Wrocławia Gł. do Głogowa – tabela 265,
• od Głogowa do Kostrzyna – tabela 355,
• od Kostrzyna do Szczecina Gł. – tabela 366.

Podział linii według województw:

• od Wrocławia Gł. do Czernej – dolnośląskie,
• od Bytomia Odrzańskiego do Kostrzyna – lubuskie,
• od Namyślina do Szczecina Gł. – zachodniopomorskie.

Historia

do 1945 r.

Budowę linii nadodrzańskiej prowadziło Towarzystwo Kolei Wrocławsko-Świdnicko-Świebodzickiej. Zanim powstał pierwszy odcinek obecnej linii 273, w 1856 r. BFE wybudowało tory łączące swoją pierwszą linię Wrocław-Świebodzice z węzłem w Jaworzynie Śląskiej z linią Kolei Dolnośląsko-Marchijskiej (Wrocław-Berlin) z węzłem w Legnicy; pierwotnie więc linia zaczynała się w Legnicy. Od końca lat 60. XIX wieku otwierano kolejne odcinki linii nadodrzańskiej:

• grudzień 1869 r. – z Legnicy do Lubina Górniczego,
• styczeń 1871 r. – do Rudnej Gwizdanowa,
• październik 1871 r. – do Czerwieńska,
• maj 1874 r. – do Rzepina,
• styczeń 1875 r. – do Kostrzyna,
• listopad 1876 r. – do Chojny,
• 15 maja 1877 r. – ostatni odcinek do Szczecina.

W międzyczasie w sierpniu 1874 r. linię nadodrzańską od stacji Rudna Gwizdanów połączono bezpośrednio z Wrocławiem przez Wołów. Końcowymi stacjami były Breslau-Freiburger Bahnhof (Dworzec Świebodzki) we Wrocławiu oraz Stettin-Breslauer Bahnhof (Dworzec Wrocławski) w Szczecinie (początkowo pod nazwą Stettin-Breslau-Freiburger Bahnhof).

W przeciwieństwie do dworców budowanych we Wrocławiu, gdzie każdy prywatny zarządca kolei posiadał „własny” dworzec końcowy (w sumie powstały obok siebie aż 4), w Szczecinie były tylko 2 – Dworzec Berliński (ob. Główny) i właśnie Dworzec Wrocławski, oddalone od siebie o ok. 5 km i nieposiadające torowego połączenia, co stanowiło problem dla pasażerów. Wskutek tego, po upaństwowieniu przedsiębiorstwa BFE w 1884 r., podjęto decyzję o skierowaniu pociągów na Dworzec Berliński położony bliżej centrum. Po niespełna 10 latach, w 1886 r., Dworzec Wrocławski przestał pełnić funkcję dworca pasażerskiego i obsługiwał już tylko ruch towarowy. Do 1945 r. pociągi kursujące z Wrocławia w kierunku Głogowa korzystały jeszcze z dwóch dworców: Świebodzkiego i Głównego.

W rozkładzie jazdy pociągów Kursbuch na lata 1944/45 (tabela 144) po całej trasie nie kursował już żaden pociąg. Kursowało natomiast kilkanaście par pomiędzy różnymi odcinkami linii:

• z Wrocławia Gł. – do Ścinawy: 8 par, do Głogowa: 5 par,
• z Głogowa – do Czerwieńska: 5 par, do Kostrzyna: 2 pary,
• z Kostrzyna do Gryfina i Szczecina Gł.: 2 pary.

Najwięcej pociągów na dobę według rozkładu było na trasie Gryfino – Szczecin Gł. – aż 20 par.

Nazwy stacji przed 1945 r. (linki prowadzą do artykułów o miejscowościach, linki do stacji znajdują się w infoboksie):

po 1945 r.

Z powodu zniszczonego mostu nad Regalicą pod koniec lat 40. XX wieku pociągi z Podjuch do Szczecina Głównego kursowały objazdem przez Zdroje i Dąbie, gdzie następowała zmiana czoła pociągu, a następnie trasą linii 351 przez Dziewoklicz. Przejazd między Podjuchami a dworcem głównym zajmował wówczas ok. 2 godzin. Poza tym zniszczone były jeszcze 2 mosty – przed Brzegiem Dolnym oraz między Czerwieńskiem a Nietkowicami.

W latach 1945–2007 na trasie zlikwidowano kilka stacji i przystanków, a kilka innych uruchomiono. Już w latach 60. lub 70. zlikwidowano stację Krzydłowice między Rudną Gwizdanowem a Grębocicami; w podobnym okresie uruchomiono przystanek Orzeszków koło Wołowa. W połowie lat 70. po uruchomieniu Huty Miedzi w Głogowie uruchomiono przy niej przystanek Głogów Huta. Podobnie stało się z otwartą w 1974 r. Elektrownią Dolna Odra na południe od Gryfina. Wówczas to zlikwidowano przystanek Nowe Czarnowo, a ok. 1 km na północ uruchomiono stację Dolna Odra. W połowie lat 80. wybudowano przystanek Czerna Mała we wsi Czerna. Koniec PRL-u przyniósł likwidację Dworca Świebodzkiego (pozostał tylko na potrzeby ruchu towarowego) oraz stacji Chyrzyno (została jako posterunek odgałęźny), jeszcze przed zamknięciem linii z Gorzowa Wielkopolskiego Zieleńca. Około 1991 r. uruchomiono stację Będów między Czerwieńskiem a Rzepinem. Ostatnią zlikwidowaną stacją był Szczecin Klucz (1997 r.; powodem była duża popularność komunikacji miejskiej). Stacja Kostrzyn Towarowy nigdy nie była stacją pasażerską; pomimo wybudowania peronu, z przyczyn technicznych, nie dopuszczono do obsługi pasażerów ze względu na zbyt bliskie usytuowanie słupów trakcyjnych od krawędzi peronu.

W 1981 r. między Wrocławiem a Głogowem kursowało 8 par pociągów, w tym 3 pospieszne (m.in. „Ślązak” relacji Kraków Gł. – Zielona Góra). Wszystkie pospieszne oraz połowa osobowych kursowało przez lub z Wrocławia Głównego, pozostałe z dworca Świebodzkiego. Cały odcinek Głogów – Kostrzyn pokonywały tylko 3 pary pociągów, w tym 2 osobowe^[b] z Krakowa Gł. do Szczecina Gł. (jeden z nich kursował przez Legnicę). Pomiędzy Kostrzynem a Szczecinem kursowało 8 par pociągów (pospieszny relacji Wrocław Gł. – Kołobrzeg kursował z pominięciem Szczecina Gł.)

W 1979 r., jednocześnie od Szczecina i Wrocławia, rozpoczęto montaż sieci trakcyjnej. Daty elektryfikacji poszczególnych odcinków:

• 1979 r.: Szczecin Główny – Szczecin Port Centralny podg SPA,
• pierwsza połowa 1982 r.: Wrocław Główny – Ścinawa,
• grudzień 1982 r.: Ścinawa – Głogów Wróblin,
• grudzień 1983 r.: Głogów Wróblin – Czerwieńsk oraz SPA – Nowe Czarnowo (Dolna Odra),
• grudzień 1984 r.: Czerwieńsk – Jerzmanice Lubuskie,
• maj 1985 r.: pozostały odcinek Czerwieńsk – Dolna Odra.

W grudniu 1984 r. otwarto obwodnicę (od razu zelektryfikowaną) dla pociągów towarowych pomiędzy Jerzmanicami Lubuskimi a Drzeńskiem, omijającą stację w Rzepinie. Stała się ona częścią linii 273, a odcinek przez Rzepin według PKP Polskich Linii Kolejowych jest sklasyfikowany jako 2 łącznice – nr 821 od Jerzmanic do Rzepina i nr 822 od Rzepina do podg Drzeńsko, w związku z czym Nadodrzanka zmieniła nieco swój przebieg i od tamtej pory omija Rzepin.

W 1991 r. w Genewie w Szwajcarii państwa europejskie podpisały umowę o ważnych międzynarodowych liniach transportu kombinowanego i obiektach towarzyszących. Jedną z nich jest linia nr 273 wpisana jako linia CE 59.

11 listopada 2011 r. w pobliżu Stadionu Miejskiego został otwarty przystanek Wrocław Stadion.

29 maja 2015 PKP PLK podpisały ze spółką Infra Silesia w konsorcjum z DB Schenker Rail Polska umowę na modernizację toru nr 2 w km 78,509 – 98,642 (Rudna Gwizdanów – Głogów)^[6]. Realizacja kontraktu trwała do 30 czerwca 2017 i objęła wymianę nawierzchni torowej torów nr 1 i 2 na odcinku 30 km, modernizację 13 przejazdów kolejowo-drogowych, rewitalizację 26 obiektów inżynieryjnych – w tym dwóch mostów – oraz wymianę ośmiu rozjazdów kolejowych^[7].

W 2015 roku wybudowany został również nowy przystanek na terenie Zielonej Góry – Nowy Kisielin, choć przez pierwsze lata nie zatrzymywały się na nim żadne pociągi^[8]. W latach 2015–2017 przeprowadzono naprawę główną torów, modernizację sieci trakcyjnej i peronów na odcinku Głogów – Głogów Wróblin – Bytom Odrzański^{[9][10][11][12]}, optymalizację prędkości na szlakach Boleszkowice – Mieszkowice^[13], Kowalów – Laski Lubuskie^[14] oraz profilowanie ław torowiska z wymianą podrozjazdnic na stacji Szczecin Podjuchy^[15] połączone z remontem mostu zwodzonego^[16] oraz Jerzmanice Lubuskie – Drzeńsko^[17]. Wszystkie prace wykonała firma ZRK DOM Poznań, a prace pozwoliły zwiększyć prędkość do 120 km/h. W 2018 wykonane zostaną roboty wyprzedzające na pozostałych odcinkach linii kolejowej nr 273 w ramach zadania „Poprawa dostępu do portów morskich w Szczecinie i Świnoujściu”, które także wykona ZRK DOM Poznań^[18]. 7 czerwca 2017 PKP Polskie Linie Kolejowe podpisały umowę z konsorcjum firm Infra Silesia i Transkopol na remont toru nr 1 na odcinkach Wołów – Małowice Wołowskie oraz Grębocice – Głogów^[19][7]. 15 stycznia 2018 roku rozpoczęto modernizację odcinka Kostrzyn-Drzeńsko – Rzepin – Jerzmanice Lubuskie. Wymianie uległa nawierzchnia torowa, rozjazdy na podg Jerzmanice Lubuskie i podg Drzeńsko, a także perony na stacji Rzepin^[20]. Powstały również nowe stacje – Szczecin Łasztownia, zlokalizowana w strategicznym punkcie miasta i mająca za zadanie zapewnić dogodne połączenie z innymi środkami transportu takimi jak tramwaje i autobusy, oraz Szczecin Żydowce, która znajduje się w południowo-zachodnim obszarze miasta.

Ruch pociągów

Linia została zakwalifikowana przez Biuro Eksploatacji spółki PKP Polskie Linie Kolejowe jako „linia o priorytecie towarowym”^[21].

Minimalny (hipotetyczny) czas przejazdu całej linii z maksymalną dozwoloną prędkością wynosi 5:17 h dla toru nieparzystego (pociągi pasażerskie i szynobusy – średnio 67,4 km/h) oraz 6:12 h dla pociągów towarowych (śr. 58 km/h). Na torze parzystym 5:38 h dla szynobusów (62,7 km/h), 5:47 h dla pociągów pasażerskich (61,2 km/h) i 6:16 h dla pociągów towarowych (56,3 km/h).

Porównanie czasu przejazdów dla pociągów osobowych w wybranych latach (wartości uśrednione):
a) pomiędzy Wrocławiem Głównym a Głogowem (99 km):

b) pomiędzy Głogowem a Zieloną Górą (54 km):

c) pomiędzy Zieloną Górą a Kostrzynem (102 km):

d) pomiędzy Kostrzynem a Szczecinem Głównym (100 km):

Statystyka pociągów kursujących na linii 273 (kursywą opisano nazwy pociągów):

Pociągi regionalne

REGIO – na poszczególnych odcinkach kursuje od kilku do kilkunastu par pociągów regio obsługiwanych jednostkami EN57, EN71 i ED78.

Pociągi dalekobieżne

^{[potrzebny przypis]}.

Linia 273 jest często nazywana „Nadodrzanką”, ponieważ przez większość trasy prowadzi wzdłuż rzeki Odry. Przekracza ją pięciokrotnie (jadąc od Wrocławia) – przed Brzegiem Dolnym, Ścinawą, za Czerwieńskiem i dwukrotnie w Szczecinie: tuż za stacją Podjuchy – Regalicę (Odrę Wschodnią) i przed Dworcem Głównym – Odrę Zachodnią. Raz przekracza także największy dopływ Odry – Wartę przy jej ujściu przed Kostrzynem. Maksymalne oddalenie torów od Odry (w linii prostej) wynosi ok. 18 km od stacji Godków i ok. 17 km od stacji Gądków Wielki.

Jadąc ze Szczecina w kierunku Gryfina przed stacją Szczecin Podjuchy znajduje się jedyny w Polsce czynny kolejowy most zwodzony rozpięty nad rzeką Regalicą. To właśnie zburzenie tego mostu przez wycofujące się z miasta wojska III Rzeszy w 1945 r. przez kilka powojennych lat utrudniało wjazd pociągów do Szczecina. Most został odbudowany w 1949 r.

Układ torów na stacji w Czerwieńsku zmuszał do tego, że pociągi jadące z/do Zielonej Góry w/z kierunku Zbąszynka i Poznania Gł. za każdym razem musiały zmienić kierunek jazdy (czoło pociągu) – w pociągach dalekobieżnych konieczne było objechanie pociągu przez lokomotywę. Taki przymusowy ponad 10-minutowy postój miały (według rozkładu 2012/13) m.in. TLK (Zielonogórzanin i Lubuszanin) do/z Warszawy Wschodniej i pociąg TLK Bachus do/z Gdyni Głównej. 9 czerwca 2013 r. oddano do użytku kolejową obwodnicę Czerwieńska, która umożliwiła przejazd pociągów z pominięciem stacji Czerwieńsk i tym samym zaoszczędzenie czasu na procedurę zmiany czoła pociągu.

Uwagi

Przypisy