Kolokwializm

Kolokwializm (z łac. colloquium „rozmowa” od colloqui „rozmawiać”, col- „współ-” i loqui „mówić”)[1], potocyzm[2] – wyraz, wyrażenie lub forma składni – stosowane wyłącznie w języku potocznym, zwykle w mowie, w życiu codziennym, a jednocześnie w sytuacji, gdy nie ma wymogu dbałości o zgodność przekazu z wyższymi rejestrami języka (językiem starannym czy wyspecjalizowanym).

Kolokwializmy można odróżnić od slangu, który bywa właściwy dla pewnego środowiska i zwykle jest silnie nacechowany emocjonalnie. Kolokwializmy są dopuszczalne w większym spektrum sytuacji społecznych i znane szerszej grupie użytkowników języka[3]. W języku polskim przymiotnik „kolokwialny” jest odbierany bardziej negatywnie niż określenie „potoczny”; w większym stopniu kojarzy się z niedbałym sposobem wypowiedzi[2].

Zastosowanie kolokwializmu w innej niż potoczna formie wypowiedzi stanowi uchybienie stylistyczne. Potocyzmem można, co prawda, posłużyć się w celu szczególnym, np. dla stylizacji środowiskowej czy ekspresji artystycznej, jednak nawet wtedy powód jego użycia musi być dla odbiorcy łatwo rozpoznawalny.

W literaturze pięknej używanie kolokwializmów ma miejsce niezbyt często, za to zawsze w sytuacjach jednoznacznych (aby autor nie został posądzony o brak warsztatu). Poeta Miron Białoszewski uczynił stosowanie kolokwializmów jedną z cech charakterystycznych swojej twórczości.

Kolokwializmy są typowym elementem tekstów w takich rodzajach muzyki, jak punk czy rap oraz disco polo, a także ska.

Zobacz też

Zobacz hasła kolokwializm i potocyzm w Wikisłowniku
  • slang
  • żargon

Przypisy

  1. ↑ Władysław Kopaliński: kolokwialny; kolokwium. [w:] Słownik wyrazów obcych i zwrotów obcojęzycznych [on-line]. slownik-online.pl. [dostęp 2018-11-03]. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-09-16)].
  2. ↑ a b MirosławM. Bańko MirosławM., potocyzm, [w:] Poradnia językowa PWN [online], sjp.pwn.pl, 16 kwietnia 2012 [dostęp 2018-11-03] .
  3. ↑ MałgorzataM. Kowalczyk MałgorzataM., Borrowings in Informal American English, Cambridge University Press, 2023, s. 74–75, DOI: 10.1017/9781009346917, ISBN 978-1-009-34687-0, ISBN 978-1-009-34691-7, OCLC 1395947358  (ang.).

Linki zewnętrzne

  • Porady językowe: Kolokwializm