Kazimierz Konarski
| Data i miejsce urodzenia | 27 maja 1886 | ||
|---|---|---|---|
| Data i miejsce śmierci | 3 listopada 1972 | ||
| Miejsce spoczynku | |||
| Zawód, zajęcie | historyk, archiwista | ||
| Odznaczenia | |||
    | |||
| |||
Kazimierz Bogdan Konarski (ur. 27 maja 1886 w Jeleniowie, zm. 3 listopada 1972 w Warszawie) – polski historyk, archiwista, profesor Uniwersytetu Warszawskiego, autor powieści i wierszy dla dzieci i młodzieży.
Życiorys
Urodził się w rodzinie ziemiańskiej jako syn Szymona Jaxa-Konarskiego h. Gryf (1850–1918) i Joanny z Kosseckich h. Rawicz[1]. Maturę zdał w 1906 w Krakowie w I Szkole Realnej, w następnym roku zdał maturę typu humanistycznego. W latach 1907–1913 studiował historię na Uniwersytecie Jagiellońskim. Na podstawie pracy Polska przed odsieczą wiedeńską w roku 1683 uzyskał tytuł doktora filozofii; uzyskał stypendium, które pozwoliło mu prowadzić kwerendę w archiwach: w Dreźnie i Paryżu. W latach 1914–1916 pracował w szkolnictwie średnim, potem został wykładowcą historii na Uniwersytecie Warszawskim[2].
W 1917 został sekretarzem generalnym w Departamencie Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego w Tymczasowej Radzie Stanu (później Ministerstwo Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego)[2]. W dniu 11 listopada 1918 r. (wraz z p.o. kierownika Wydziału Archiwów Państwowych w tymże ministerstwie Stefanem Ehrenkreutzem i jego podwładnym Antonim Rybarskim) przejął archiwa warszawskie od instytucji niemieckich[3]. W 1921 został dyrektorem Archiwum Akt Dawnych w Warszawie[2].
Mając wiele obowiązków, sam porządkował akta, co pozwoliło mu uogólnić teoretycznie zdobyte doświadczenia i w rezultacie napisać pierwszy polski podręcznik archiwistyki pt. Nowożytna archiwistyka polska i jej zadania, wyd. w 1929; był także autorem licznych artykułów na łamach Archeionu. Konarski aktywnie uczestniczył w rozmaitych archiwalnych przedsięwzięciach: organizował dział archiwalny w czasie Powszechnej Wystawy Krajowej w Poznaniu w 1928, zainicjował i prowadził kursy archiwalne dla archiwistów i użytkowników archiwów, był członkiem redakcji „Archeionu”, prowadził prace nad wprowadzeniem informacyjnej karty dla zespołu archiwalnego. Był działaczem i referentem Sekcji Archiwalnej Towarzystwa Miłośników Historii w Warszawie. Jego bliskim współpracownikiem był zastępca dyrektora w Archiwum Akt Dawnych Ryszard Przelaskowski. Działalność Konarskiego przerwał wybuch II wojny światowej. W czasie powstania warszawskiego Archiwum Akt Dawnych straciło ok. 80% archiwaliów, w 1945 pozostałą część materiałów włączono do zasobu Archiwum Głównego Akt Dawnych w Warszawie, a Kazimierz Konarski został wicedyrektorem tegoż archiwum. Prowadził tu liczne prace inwentaryzacyjno-porządkowe, co zaowocowało kolejnymi publikacjami (m.in.): Wstęp inwentarza zespołu archiwalnego („Archeion”, t. 21, 1952) oraz Podstawowe zasady archiwistyki (tamże, t. 19–20, 1951). Razem z Aleksym Bachulskim i Adamem Wolffem podjął prace (przerwane przez wojnę) nad terminologią archiwalną, co ukoronowało wydanie w 1952 pierwszego Polskiego słownika archiwalnego, będącego dziełem pionierskim także w skali światowej archiwistyki. Zajmował się też sporządzaniem sumariuszy do protokołów posiedzeń Rady Administracyjnej Królestwa Polskiego, co wykorzystał do opublikowania propozycji dotyczących pomocy archiwalnych: Indeks archiwalny – próba metody („Archeion”, t. 36, 1962) oraz Sporządzanie sumariuszy i indeksów w archiwach (tamże, t. 37, 1962). W 1957 Konarski zrzekł się stanowiska wicedyrektora AGAD i objął kierownictwo Oddziału akt XIX w., w 1961 przeszedł na emeryturę[2]. Był aktywny w towarzystwach naukowych.
Dwukrotnie żonaty. W 1919 ożenił się z Emilią Wandą Jasieńską, z którą miał 2 synów (Jerzego i Stanisława), po owdowieniu – z Marią Wąsowską[2].
Zmarł po wypadku 3 listopada 1972 w Warszawie, pochowany został na cmentarzu Powązkowskim[2] (kwatera 188-1-8)[4].
Kazimierz Konarski uważany jest za twórcę nowożytnej archiwistyki polskiej, stworzył podwaliny polskiej teorii archiwalnej. Był także historykiem ustroju z licznym dorobkiem publikacji (artykuły, recenzje). Obdarzony talentem literackim spisał wspomnienia: Dalekie a bliskie. Wspomnienia szczęśliwego człowieka (1965), był autorem opowiadań (głównie historycznych) i wierszy dla młodzieży[2].
Ordery i odznaczenia
- Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (9 listopada 1932)[5]
- Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (1961)[2]
- Złoty Krzyż Zasługi (dwukrotnie, po raz drugi 22 lipca 1953[6])
- Medal Niepodległości (22 grudnia 1931)[7]
- Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości[8]
Przypisy
- ↑ Kazimierz Jaxa-Konarski h. Gryf [online], Sejm-Wielki.pl [dostęp 2020-06-29] .
- ↑ a b c d e f g h W. Maciejewska, Kazimierz Bogdan Konarski, [w:] Słownik biograficzny archiwistów polskich, t. I: 1918–1984, Warszawa–Łódź 1988, s. 104–106.
- ↑ A. Rybarski, Centralny zarząd archiwalny w odrodzonej Rzeczypospolitej polskiej, „Archeion”, T. I (1927), s. 9.
- ↑ Cmentarz Stare Powązki: SZYMON KONARSKI, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [dostęp 2019-11-30] .
- ↑ M.P. z 1932 r. nr 259, poz. 295 „za zasługi na polu nauki, przy rewindykacji zbiorów archiwalnych oraz w służbie państwowej”.
- ↑ M.P. z 1953 r. nr 93, poz. 1282 „za zasługi w pracy zawodowej w dziedzinie służby archiwalnej”.
- ↑ M.P. z 1931 r. nr 296, poz. 391 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”.
- ↑ Stanisław Łoza (red.): Czy wiesz kto to jest?. Warszawa: Wydawnictwo Głównej Księgarni Wojskowej, 1938, s. 355. [dostęp 2020-06-29].
Bibliografia
- Rybarski A., Centralny zarząd archiwalny w odrodzonej Rzeczypospolitej polskiej, „Archeion”, T. I (1927), s. 1–14.
- Maciejewska W., Kazimierz Bogdan Konarski, [w:] Słownik biograficzny archiwistów polskich, t. I: 1918–1984, Warszawa–Łódź 1988, s. 104–106.
Linki zewnętrzne
- Nowożytna archiwistyka polska i jej zadania, Warszawa 1929
- Warszawa w czasach saskich, 1916
- Archeion
- Materiały Kazimierza Konarskiego, Biuletyn Archiwum Polskiej Akademii Nauk, nr 49, s. 102–109, Warszawa 2008 (inwentarz spuścizny K. Konarskiego w zasobie Archiwum PAN)
