Jan I Zwycięski
Jan I Zwycięski w czasie bitwy pod Worringen, ilustracja z Kodeksu Manesse | |||
książę Brabancji | |||
Okres | od 1267 | ||
---|---|---|---|
Poprzednik | Henryk IV | ||
Następca | Jan II Pokojowy | ||
książę Limburgii | |||
Okres | od 1289 | ||
Poprzednik | Ermengarda | ||
Następca | Jan II Pokojowy | ||
Dane biograficzne | |||
Dynastia | dynastia z Louvain | ||
Data urodzenia | 1252 lub 1253 r. | ||
Data śmierci | 3 maja 1294 | ||
Miejsce spoczynku | Bruksela | ||
Ojciec | Henryk III | ||
Matka | Adelajda | ||
Żona | Małgorzata francuska, Małgorzata flandryjska | ||
Dzieci | Gotfryd, Jan II Pokojowy, Małgorzata, Maria, Jan | ||
|
Jan I Zwycięski (ur. w 1252 lub 1253 r., zm. 3 maja 1294 r. w Lier) – książę Brabancji od 1248 r. z dynastii z Louvain.
Życie
Jan był drugim synem księcia Brabancji Henryka III i Adelajdy, córki księcia Burgundii Hugona IV. Objął rządy w Brabancji po abdykacji upośledzonego fizycznie i umysłowo starszego brata Henryka IV w 1267 r., którą poprzedziła wojna domowa[1]. W 1268 r. jego władzę potwierdził antykról Niemiec Ryszard z Kornwalii.
W okresie swoich rządów Jan wspierał politykę króla Francji Filipa III Śmiałego (swego szwagra – Jan był mężem siostry króla Filipa, zmarłej jednak w 1271 r., z kolei Filip kilka lat później poślubił siostrę Jana, Marię). Jan starał się też odgrywać ważną rolę polityczną w swoim regionie. Walczył o swobodny dostęp Brabancji do handlu z Nadrenią, m.in. objął opieką Akwizgran oraz nabył strategicznie położone hrabstwo Kerpen. Gdy w 1283 r. zmarła księżna Limburgii Ermengarda, włączył się w spór o dziedzictwo po wygasłym rodzie książęcym, odkupiwszy roszczenia od hrabiego Adolfa z Bergu (zbyt słabego, by mieć szanse w sporze z hrabiami Geldrii). Wojnę o sukcesję limburską rozstrzygnęła bitwa pod Worringen w 1288 r., w której Jan (wspomagany przez wojska hrabiego Holandii) zadał klęskę połączonym siłom arcybiskupa Kolonii, Luksemburga i Geldrii (sprzymierzeni przeciwko niemu książęta zginęli lub dostali się do jego niewoli). W ten sposób uzyskał księstwo Limburgii. Król Niemiec Adolf z Nassau mianował Jana wójtem Rzeszy na obszarze między Mozelą a Morzem Północnym.
Jan, lubiący rozrywki wojenne, zmarł w wyniku ran odniesionych podczas turnieju. Za życia dbał jednak także o handel, obdarzał przywilejami miasta i troszczył się o utrzymanie pokoju. Wspierał też poetów, a nawet sam pisał wiersze, zachowały się m.in. sygnowane jego imieniem pieśni minnesingerskie. Jest uważany za najwybitniejszego władcę regionu Niderlandów w końcu XIII wieku.
Rodzina
Jan był dwukrotnie żonaty. W 1270 r. poślubił Małgorzatę, córkę króla Francji Ludwika IX Świętego. Ta jednak zmarła już w 1271 r., nie pozostawiając potomków. Drugą żoną Jana została w 1273 r. Małgorzata, córka hrabiego Flandrii Gwidona z Dampierre. Z tego małżeństwa pochodziło pięcioro dzieci:
- Gotfryd
- Jan II, ur. 1275, książę Brabancji i Limburgii,
- Małgorzata, ur. 1276, żona króla Niemiec Henryka VII Luksemburskiego,
- Maria, żona księcia Sabaudii Amadeusza V Wielkiego,
- Jan.
Ponadto Jan miał inne dzieci z nieślubnych związków.
Przypisy
- ↑ Janick Appelmans: The Abbey of Affligem and the Emergence of a Historiographic Tradition in Brabant (1268-1322). W: Medieval Narrative Sources: A Gateway into the Medieval Mind. Werner Verbeke, Ludo Milis, Jean Goossens (ed.). Leuven: Leuven University Press, 2005, s. 165, seria: Mediaevalia Lovaniensia. Series 1/Studia 34. ISBN 90-5867-398-7. [dostęp 2011-01-09].
Bibliografia
- Heinrich Neu: Johann I., Herzog von Brabant und Lothringen, seit 1287 auch Herzog von Limburg. W: Neue Deutsche Biographie. T. 10. Berlin: Duncker & Humblot, 1974, s. 470–471. [dostęp 2013-10-23].
- Karl Theodor Wenzelburger, Ernst Martin: Johan I., Herzog von Brabant. W: Allgemeine Deutsche Biographie. T. 14. 1881, s. 148–149. [dostęp 2013-10-23].
- Johann I. Herzog v.Brabant. [w:] WW-Person [on-line]. [dostęp 2015-12-28].
- p
- d
- e
Landgrafowie Brabancji (1085-1190) |
| ||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Książęta Brabancji (1190-1794) |
|
- 1794 - utrata na rzecz Francji, od 1815 do Królestwa Niderlandów, od 1830 do Królestwa Belgii
- p
- d
- e
Hrabiowie Limburga |
| ||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Książęta Limburga |
|
- Britannica: biography/John-I-of-Brabant