Hardangervidda

Hardangervidda

Widok na płaskowyż (2001)
Państwo	Norwegia
Powierzchnia	8000 km²
Wysokość	1100–1400 m n.p.m.
Położenie na mapie Norwegii Hardangervidda
60°03′N 007°25′E/60,050000 7,416667
Multimedia w Wikimedia Commons

Hardangervidda^[1] – płaskowyż w południowo-zachodniej Norwegii, największa peneplena w Europie.

Geografia

Płaskowyż rozciąga się w południowo-zachodniej Norwegii^[2] . Administracyjnie leży na terenie okręgów Vestland, Viken i Vestfold og Telemark^[3] .

Jest to największa peneplena w Europie^[2]  – Store norske leksikon podaje, że jej powierzchnia obejmuje 8000 km², a średnia wysokość waha się od 1100 do 1400 m n.p.m.^[3] [a].

Płaskowyż zbudowany jest z przekształconych skał z okresu kambru i syluru^[3] . Najwyższe partie tworzą skały krystaliczne^[3] . Najwyższym szczytem jest Sandfloegga (1721 m n.p.m.), a jednym z najbardziej charakterystycznych Hårteigen (1690 m n.p.m.) w zachodniej części^[3] . Charakterystycznym elementem krajobrazu są ozy^[4] .

Hardangervidda przecina wiele rzek, spływających w kierunku zachodnim^[2] . Biorą tu początek m.in. Hallingdalselve, Numedalslågen i Skiensvassdraget^[3] . Występują tu liczne jeziora (m.in. Bjornesfjorden, Langesjøen, Nordmannslågen i Tinnhølen^[4] ) i wodospady^[2] . Na wielu rzekach funkcjonują elektrownie wodne^[3] .

Płaskowyż zamieszkuje największe stado dzikich reniferów w Europie^[5]. Jeszcze na początku lat 80. XX w. wielkość stada szacowana była na ponad 25 tys. osobników, pod koniec pierwszej dekady XXI w. na 8 tys.^[4] 

Występuje tu również lis polarny^[3] . W wodach żyją pstrągi, golce i sieje^[3] . Można spotkać tu białozory, drzemliki i myszołowy włochate^[6] .

W 1981 roku na obszarze 3430 km² wyznaczono park narodowy – Park Narodowy Hardangervidda^[3] , który zajmuje obecnie 3445 km² (stan na 2021 rok) i jest największym parkiem narodowym Norwegii^[6] . Na terenie parku rozwinęła się turystyka piesza i rowerowa^[3] .

Uwagi

Przypisy

Bibliografia

• Bargmann, Tessa and Edward Wheatcroft, Simona Imperio, Ole R. Vetaas. Effects of weather and hunting on wild reindeer population dynamics in Hardangervidda National Park. „Population Ecology”. 1 (62), s. 91–104, January 2020. DOI: 10.1002/1438-390X.12030. (ang.). 
• Hardangervidda National Park. [w:] norgesnasjonalparker.no [on-line]. [dostęp 2021-12-06]. (ang.).
• Komisja Standaryzacji Nazw Geograficznych poza Granicami Rzeczypospolitej Polskiej: Nazewnictwo geograficzne świata. Zeszyt 12. Europa, Część II. Warszawa: 2010. [dostęp 2021-12-06]. (pol.).
• Lauritzen, Per Roger: Norwegian mountains. Font Forlag AS, 2012. ISBN 978-82-8169-193-3. [dostęp 2021-12-14]. (ang.).
• Hardanger Plateau, [w:] Encyclopædia Britannica [dostęp 2021-12-06]  (ang.).
• Thorsnæs, Geir: Hardangervidda. W: Store norske leksikon. (norw.).