Dworzanin polski : Przekład czy parafraza?, Zmiany w stosunku do oryginału, Bibliografia, Linki zewnętrzne Wikipedia, wolna encyklopedia

Dworzanin polski

Autor

Łukasz Górnicki

Typ utworu

zwierciadło
parafraza

Wydanie oryginalne

Miejsce wydania

Kraków

Język

polski

Data wydania

1566

Wydawca

Maciej Wirzbięta

Teksty w Wikiźródłach

Cytaty w Wikicytatach

Dworzanin polski – zwierciadło Łukasza Górnickiego, będące parafrazą traktatu Il cortegiano Baltazara Castiglione.

Przekład czy parafraza?

Manierą epoki Łukasza Górnickiego było tłumaczenie zagranicznych dzieł tak, aby zachować formę i rytm oryginału, nie trzymano się jednak ściśle treści. Górnicki starał się dopasować Dworzanina do polskich realiów. Polak wyrzucił wiele wątków - spośród 100 anegdot zachował 40 oryginalnych i dodał 40 własnych. Podkreślił także ważną rolę dialogu znamienitych postaci: Wojciecha Kryskiego, Stanisława Maciejowskiego, Andrzeja Kostki, Aleksandra Myszkowskiego, Jana Dreśniaka, Stanisława Wapowskiego, Stanisława Bojanowskiego i Stanisława Lupy Podlodowskiego (teścia Jana Kochanowskiego). Te osobistości na kartach Dworzanina polskiego spotkały się w 1549 roku w rezydencji biskupa Samuela Maciejowskiego w podkrakowskim Prądniku (w oryginale był to dwór Guidobalda Montefeltro w Urbino). Z ich rozmów wyłania się wizerunek idealnego dworzanina, łączącego pochodzenie i maniery z wykształceniem, powściągliwością i honorem. W przekazie można zauważyć odniesienia do atmosfery ówczesnego Krakowa, dworów magnackich i dworu królewskiego.

Za ten utwór Górnicki otrzymał w 1561 roku tytuł szlachecki i herb Ogończyk.

Zmiany w stosunku do oryginału

Dworzanin polski składa się z czterech ksiąg. W przedmowie autor wyjaśnia, dlaczego dokonał zmian względem oryginału. Jedną z nich było wykreślenie postaci kobiecych, które w oryginale oddawały klimat włoskiego dworu. Usunięcię wątków homoerotycznych Górnicki usprawiedliwił słowami: "ten zły zwyczaj do nas nie przyszedł i dlatego szkoda go też było i wspominać". Wersy o filozofii, muzyce i literaturze Górnicki zastąpił opisami języka polskiego. Wszyscy rozmówcy to autentyczne postacie historyczne, jednak spotkanie w takim gronie w rzeczywistości nie miało miejsca.