Deus ex machina

Ten artykuł od 2014-11 wymaga zweryfikowania podanych informacji: pojęcie łacińskie wprowadził Eurypides?. Należy podać wiarygodne źródła w formie przypisów bibliograficznych. Część lub nawet wszystkie informacje w artykule mogą być nieprawdziwe. Jako pozbawione źródeł mogą zostać zakwestionowane i usunięte. Sprawdź w źródłach: Encyklopedia PWN • Google Books • Google Scholar • Federacja Bibliotek Cyfrowych • BazHum • BazTech • RCIN • Internet Archive (texts / inlibrary) Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu.

Ten artykuł dotyczy pojęcia związanego z teatrem. Zobacz też: inne znaczenia.

Deus ex machina (łac. „bóg z maszyny”, kalka językowa greckiego ἀπὸ μηχανῆς θεός (apò mēchanês theós)) – pojęcie wprowadzone do dramatu antycznego przez Eurypidesa. Zsyłał on w swoich przedstawieniach boga, który gwałtownie rozwiązywał akcję, aby sztuka sceniczna nie trwała zbyt długo. Maszyną nazywano specjalne urządzenie mechaniczne, dzięki któremu aktor grający boga spuszczany był na scenę z góry na linach. Potocznie stwierdzenie to oznacza wszystkie nagłe zmiany sytuacji, niedające się logicznie wyjaśnić w kategoriach rozwoju wydarzeń.

W znaczeniu alegorycznym oznacza nieoczekiwane pojawienie się Boga. Współcześnie rozwiązanie to zastosował w humorystycznej formie Woody Allen w swojej sztuce Bóg.

W znaczeniu naukowym oznacza wprowadzenie nieudowodnionej nowej koncepcji, która hipotetycznie tłumaczy pewien problem.

Bibliografia

• deus ex machina, [w:] Encyklopedia PWN [dostęp 2020-02-28] .