Bystrzyca Dolna

Ten artykuł dotyczy wsi w woj. dolnośląskim. Zobacz też: miejscowość w woj. podkarpackim.
Bystrzyca Dolna
wieś
Ilustracja
Państwo

 Polska

Województwo

 dolnośląskie

Powiat

świdnicki

Gmina

Świdnica

Liczba ludności (2022)

692[2]

Strefa numeracyjna

74

Kod pocztowy

58-100[3]

Tablice rejestracyjne

DSW

SIMC

0856014

Położenie na mapie gminy wiejskiej Świdnica
Mapa konturowa gminy wiejskiej Świdnica, w centrum znajduje się punkt z opisem „Bystrzyca Dolna”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, po lewej nieco na dole znajduje się punkt z opisem „Bystrzyca Dolna”
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego
Mapa konturowa województwa dolnośląskiego, w centrum znajduje się punkt z opisem „Bystrzyca Dolna”
Położenie na mapie powiatu świdnickiego
Mapa konturowa powiatu świdnickiego, blisko centrum na dole znajduje się punkt z opisem „Bystrzyca Dolna”
Ziemia50°48′34″N 16°28′30″E/50,809444 16,475000[1]
Multimedia w Wikimedia Commons
Strona internetowa

Bystrzyca Dolna (pol. hist. Bystrzyca, niem. Nieder Weistritz, do 1898 Polnisch Weistricz[4]) – wieś w Polsce położona w województwie dolnośląskim, w powiecie świdnickim, w gminie Świdnica.

Podział administracyjny

W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa wałbrzyskiego. Wieś położona na lewym brzegu Bystrzycy.

Nazwa

Pieczęć gminna z nazwą Polnisch Weistritz z 1850 roku.

Nazwa miejscowości wywodzi się od bystrego, szybkiego nurtu rzeki Bystrzycy, nad którą leży wieś[5]. Niemiecki nauczyciel Heinrich Adamy w swoim dziele o nazwach miejscowości na Śląsku wydanym w 1888 roku we Wrocławiu jako najstarszą nazwę miejscowości wymienia zlatynizowaną nazwę Bistritz podając jej znaczenie "Dorf am reissenden Gebirgsbach" czyli "Wieś nad rwącym potokiem górskim"[5]

Pierwsze zapisy historyczne o wsi pochodzą już z wieku XII. Wzmiankowana jest po raz pierwszy w łacińskim dokumencie z 1250 roku wydanym przez papieża Innocentego IV w Lyonie gdzie zanotowana została w zlatynizowanej, staropolskiej formie „Bistricie”[6].

Miejscowość ta w okresie 9 stuleci miała 13 nazw: Bistritcza - 1149/1150 r., Wystricza - 1300 r., Polnisch Weistritz - 1318 r., Wistricz - 1330 r., Wistricz - 1334 r., Wistricia polonicalis - 1340 r., Polnisschen Weissericz - 1362 r., Polnisch Weistritz - 1372 r., Polnischweistric - 1666 r., Pohl (nisch) Weiseritz - 1743 r., Weistriz Polnisch - 1785 r., Bystrzyca Polska[4] - 1887 r., Nieder Weistritz - 1898 r.[7], Bystrzyca Dolna - od 1945 r.

Historia

Położenie u boku Świdnicy powodowało, że podczas wszystkich wojen wojska niszczyły wieś.

Zabytki

Do wojewódzkiego rejestru zabytków wpisane są[8]:

  • zespół pałacowo-parkowy:
    • pałac, rezydencja powstała najpewniej w XVI w. jako zamek wodny, rozebrany w 1830 r. Dzisiejszy neorenesansowy charakter pochodzi z lat 1886-1887 - XIX w. i jest efektem rozbudowy leśniczówki. Założenie powstało na rzucie prostokąta, jest dwukondygnacjowe, kryte dachem mansardowym z lukarnami. Dobudowane skrzydło, gdzie mieści się rozległy taras pochodzi najpewniej z początku XX w. Pałac pełni funkcje budynku mieszkalnego
    • piękny park ze stawem oraz około 200-letnimi dębami; do parku prowadzi wybudowana w 1870 roku monumentalna brama, z drugiej połowy XIX w.
      • cmentarz kościelny, na terenie parku
        • aleja, na cmentarzu kościelnym, z pierwszej połowy XIX w.
    • aleja topolowa, przy drodze wzdłuż zabudowań folwarcznych, z pierwszej połowy XIX w.
    • aleja dębowa jednorzędowa, przy głównej drodze wiejskiej, z początku XIX w.

inne zabytki:

  • stary kamienny mur, zachował się od strony północno-wschodniej pałacu
  • kościół pw. św. Józefa; pochodzący z końca XIX wieku, ale nie posiada on istotnej wartości historycznej

Przypisy

  1. ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 14150
  2. ↑ NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych [online], Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2022-10-03] .
  3. ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 132 [zarchiwizowane 2022-10-26] .
  4. ↑ a b Bystrzyca Polska w Słowniku geograficznym Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich Tom VIII, str. 599
  5. ↑ a b HeinrichH. Adamy HeinrichH., Die schlesischen Ortsnamen, ihre Entstehung und Bedeutung. Ein Bild aus der Vorzeit, wyd. 2, Breslau: Verlag von Priebatsch’s Buchhandlung, 1888, s. 8, OCLC 456751858  (niem.).
  6. ↑ Grünhagen 1866 ↓, s. 280.
  7. ↑ Zmiana nazwy z Polnisch Weistritz na Nieder Weistritz nastąpiła 24 XI 1898 r. Zob. Dzieje Świdnicy w datach, Świdnica 2009, s. 98.
  8. ↑ Rejestr zabytków nieruchomych woj. dolnośląskiego. Narodowy Instytut Dziedzictwa. s. 165. [dostęp 2012-10-12]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-03-27)].

Bibliografia

  • ColmarC. Grünhagen ColmarC., Regesten zur Schlesischen Geschichte, Breslau: Josef Max & KOMP., 1866  (niem.).
  • Rezydencje ziemi świdnickiej, zespół redakcyjny: W. Rośkowicz, S. Nowotny, R. Skowron, Świdnica 1997, s. 11.
  • p
  • d
  • e
Gmina Świdnica
Wsie
Osada leśna
Integralne
części wsi

Herb gminy Świdnica