Żydowskie Towarzystwo Literacko-Muzyczne „Hazomir” w Łodzi

Żydowskie Towarzystwo Literacko-Muzyczne „Hazomir” (hebr. זמיר, pol. słowik) – żydowskie towarzystwo kulturalne, założone przez Chaima Janowskiego^[1] w 1899^[2], 1900^[3] lub 1901 r.^[4], zarejestrowane w 1907 r.^[5] i działające do 1941 r., z siedzibą przy al. Kościuszki 21 (ówczesna ul. Spacerowa) w Łodzi^[5], w oficynie kamienicy Nissena Rosenbluma.

Historia

Początkowo siedziba stowarzyszenia znajdowała się w pasażu Szulca 2, z czasem przeniosła się na al. Kościuszki 21^[5]. W ramach towarzystwa powstał mieszany chór, który koncertował w Polsce, i którego założycielem i dyrygentem był Józef Rumszyński^[2][6]. Ponadto w obrębie stowarzyszenia działało kółko dramatyczne, a w 1915 r. powstała również orkiestra. Towarzystwo organizowało m.in. koncerty, wieczory poezji, przedstawienia, a także wystawy i bale^[6]. Członkami „Hazomiru” w 1913 r. było 385 osób^[7]. Towarzystwo po odzyskaniu przez Polskę niepodległości poddano weryfikacji w 1921 r., a w 1931 r. część członków Towarzystwa odeszła, zakładając konkurencyjny chór „Szir”. „Hazomir” ponownie oficjalnie zarejestrowano w 1936 r.^[5] W 1938 r. towarzystwo przeniosło się na ul. J. Kilińskiego 43, a rok później na ul. Kilińskiego 45^[5]. Organizacja ta działa także w ramach Litzmannstadt Ghetto do 1941 r.^[6] W ramach działalności w getcie towarzystwo grało koncerty w Domu Kultury przy ul. Krawieckiej 3 w Łodzi^[8].

Wybrani członkowie „Hazomiru”

Dyrygenci

• Józef Rumszyński – założyciel chóru (1899^[2]–1903),
• Zavel Zilberts – (1903–1906)^[2][9],
• Naum Podkaminer (1906–1909),
• E. Szklar (1907–1911),
• Leo Kopf (1911–1914),
• Zavel Zilberts (1914–1920)^[10],
• Izrael Fajwiszys – dyrygent w latach 1922–1932^[2][11],
• Izaak Zachs – dyrygent w latach 1932–1939^[2][12].

Inni, znani członkowie

• Aleksander Bardini – skrzypek, prawdopodobnie na przełomie lat 20. i 30. XX w.^[13],
• Stanisław Barcewicz – skrzypek, występował w 1909 r.^[5],
• Julian Birnbaum – współzałożyciel i wiolonczelista^[14],
• Zygmunt Bromberg-Bytkowski – literat, członek zarządu i prezes^[15][16],
• Emanuel Hamburski – członek zarządu i kasjer^[3][17],
• Jerzy Rosenblatt – prezes od 1914 r.^[18]

Przypisy