Ruig viooltje

Ruig viooltje
Taxonomische indeling
Rijk: Plantae (Planten) Stam: Embryophyta (Landplanten) Klasse: Spermatopsida (Zaadplanten) Clade: Bedektzadigen Clade: 'nieuwe' Tweezaadlobbigen Clade: Fabiden Orde: Malpighiales Familie: Violaceae (Viooltjesfamilie) Geslacht: Viola (Viooltje)
Soort
Viola hirta L. (1753)
Afbeeldingen op Wikimedia Commons
Ruig viooltje op Wikispecies
Portaal    Biologie

Het ruig viooltje (Viola hirta) is een vaste plant, die behoort tot de viooltjesfamilie (Violaceae). Ze staat op de Nederlandse Rode lijst van planten als zeldzaam en matig afgenomen. Het aantal chromosomen is 2n = 20.^[1]

De plant, die een hoogte van 5 tot 10 cm kan bereiken, is herkenbaar aan de dicht behaarde hartvormige bladen die na de bloei sterk in grootte toenemen. Het heeft een korte wortelstok met wortelrozet. Er zijn geen uitlopers. De 1 tot 1,5 cm grote bloemen die in de maanden april en mei verschijnen zijn paars, of bij uitzondering wit of roze, en geurloos. De bloemspoor is aan de top omgebogen, de kroonbladen zijn uitgerand en de kelkbladen stomp. De doosvrucht is viltig behaard en bevat veel zaden die elk voorzien zijn van een oranje vlezig aanhangsel, een zogenoemd mierenbroodje. Het zaad is 3 mm lang en 2 mm breed.

Ecologie en verspreiding

Ruig viooltje kan zowel in de felle zon als op matig beschaduwde plaatsen groeien. In graslanden op kalkrijke grond begunstigt lichte beweiding het voorkomen van deze laagblijvende soort. In Zuid-Limburg staat het op lichte plekken in krijthellingbossen, waar het onverweerde krijt vrijwel aan de oppervlakte ligt. Het breidt zich uit op plekken waar bomen gekapt zijn. In het rivierengebied groeit de plant op rivierduintjes en in kleiig-zandige dijkbermen, vaak in de zoom van struweel. In de duinen komt de soort des te talrijker voor naarmate het zand kalkrijker is, het meest tussen kruipwilg in droge valleien, maar ook op allerlei andere standplaatsen, variërend van grazige hellingen tot meidoorn-berkenbos.

Het areaal van de soort omvat gematigde delen van Europa en Azië, van Spanje en Zuid-Schotland tot Midden-Siberië. In Nederland is ruig viooltje vrij zeldzaam in de kalkrijke duinen, zeldzaam in Zuid-Limburg en in het rivierengebied. Het ruig viooltje is in Vlaanderen zeer zeldzaam, maar vrij algemeen in de duinen bij De Panne en in de Voerstreek. Vegetatief is ruig viooltje van maarts viooltje te onderscheiden door de ½-1½ mm lange, recht afstaande tot teruggeslagen haren op de bladstelen.^[2]

Plantengemeenschap

Ruig viooltje is, althans binnen het rivierengebied, een kensoort voor de associatie van sikkelklaver en zachte haver (Medicagini-Avenetum pubescentis), een zeer bloemrijke plantengemeenschap van kalkrijke zandgronden langs de grote rivieren.

Afbeeldingen

• 
  Planten
• 
  Behaarde onderkant van grondblad
• 
  Bladsteel
• 
  Bloei
• 
  Bloemsteel
• 
  Bloem
• 
  Bloem
• 
  Bloemspoor

Externe links

• Ruig viooltje (Viola hirta) verspreiding in Nederland, volgens NDFF Verspreidingsatlas
• Ruig viooltje (Viola hirta) op SoortenBank.nl (gearchiveerd) (gebaseerd op de Heukels²³, dit is de voorlaatste uitgave)
• Ruig viooltje op Wilde planten
• (fr) Viola hirta op Tele Botanica

Zie de categorie Viola hirta van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.