Emblemataboek

Een emblemataboek is een boek met emblemata. Dit genre werd ontwikkeld in Europa in de zestiende en zeventiende eeuw en werd met name in Nederland, België, Duitsland en Frankrijk populair. Een boek bestond uit zo'n honderd emblemata, een houtsnede of gravure begeleid met een spreuk of korte tekst. Zowel tekst als beeld brengen de lezer een morele les bij. De afbeeldingen werden meestal niet door de auteur van de tekst gemaakt.

Het boek Emblemata van Andrea Alciato wordt beschouwd als het eerste emblemataboek. Het werd in 1531 gepubliceerd door Heinrich Steyner in Augsburg.

Nederland

In Nederland verschenen er in de zeventiende eeuw verschillende emblemataboeken. Zowel in het Nederlands (Emblemata Amatoria van P.C. Hooft) als in andere talen, soms in verschillende talen door elkaar (Devises et emblemes^[1] van Daniel de la Feuille). Het bekendste Nederlandse emblemataboek is heden ten dage Sinne- en minnebeelden van Jacob Cats. Door de morele lessen die het boek de lezers bijbracht, wordt Cats ook wel 'vadertje Cats' genoemd. Hieronder volgt een overzicht van in de zeventiende eeuw in Nederland gepubliceerde emblemataboeken:

Quaeris quid sit amor (1601) van Daniël Heinsius
Emblemata amatoria (1608) van Daniël Heinsius
Amorum emblemata (1608) van Otto Vaenius
Emblemata amatoria (1611) van P.C. Hooft
Den gulden winckel (1613) van Joost van den Vondel
Amoris divini emblemata (1615) van Otto Vaenius
Atalanta fugiens (1617) van Michael Maier
Thronus Cupidinis (1618) - bundel met bijdragen van Bredero, Roemer Visscher, Anna Visscher, Otto Vaenius, Vondel en P.C. Hooft
Sinne- en minnebeelden (1618) van Jacob Cats
Emblemata of zinne-werck (1624) van Johan de Brune
Emblemata sacra de fide, spe, caritate (1624) van Guilielmus Hesius
Amoris divini et humani antipathia (1628) - piratenversie
Goddelycke wenschen (1629) van Justus de Harduwijn
Jesus en de ziel (1678) van Jan Luyken
Beginselen van Gods Koninkrijk (1689) van Pieter Huygen
Devises et emblemes (1691) van Daniel de la Feuille
Spiegel van het Menselyk Bedryf (1694) van Jan en Caspar Luyken
Zinne-beelden der liefde (1703) van Willem den Elger
Zegepraal der goddelyke liefde (1709) van Jan van Hoogstraten
De goldlievende ziel (1724) van Jan Suderman