Chas Gerretsen

Chas Gerretsen
Wederzijds wantrouwen, Chas Gerretsen met een Caribinero, Santiago, Chili
Algemene informatie
Volledige naam Chas Gerretsen
Geboortenaam Charles Arthur Gerretsen
Geboren 22 juli 1943
Geboorteplaats Groningen
Land Nederland
Werk
Jaren actief 1968-1989[1]
Genre(s) portretten, documentaires, reportages, journalistiek, oorlogfoto's, artistiek[2][3]
Beroep fotograaf en cineast
(en) IMDb-profiel
Portaal  Portaalicoon   Media
Kunst & Cultuur

Charles (Chas) Gerretsen (Groningen, 22 juli 1943) is een Nederlands fotograaf en cineast. Hij fotografeerde en filmde wereldwijd tijdens oorlogen en andere gebeurtenissen. Zijn foto van de Chileense generaal Pinochet werd wereldwijd bekend. Later vertrok hij naar Hollywood en was hij als fotograaf betrokken bij meer dan honderd films.

Biografie

Begin van zijn wereldreis

Hij werd geboren in de stad Groningen en in 1961 vertrok hij op 18-jarige leeftijd van het nabijgelegen Haren naar Australië.[1] Tijdens zijn werk daar als krokodillenjager begon hij met fotograferen. Twee jaar later vertrok hij voor twee jaar naar de Verenigde Staten. Hier maakte hij zijn eerste filmbeelden en verdiende er de kost als cowboy, en ook nog een tijd als beroepsmilitair voor het Amerikaanse leger in Midden-Amerika.[4] Hier verbasterde zijn voornaam naar Chas (uitspraak: Tjez).[1]

Zuidoost-Azië

Tussen 1965 en 1972 verbleef hij in Zuidoost-Azië, waaronder als fotograaf tijdens de Vietnamoorlog in Vietnam zelf, Cambodja en Laos.[3] Over oorlog zei hij eens: "Oorlog is als een vrouw. Het kan slecht gaan, maar het is erg opwindend."[5] In deze tijd was hij geluidsman en cameraman voor UPI-Television News en freelance fotograaf.[4]

Tijdens zijn oorlogsreportages ontsnapte hij een paar keer aan de dood. Er werd onder meer een kogel door zijn bed geschoten toen hij naar de wc was. Meerdere collega's in die tijd misten een arm, been of oog en tijdens zijn werk zag hij duizenden doden. Een contrast was het hoge loon van soldaten, waardoor het ook voorkwam dat er in het oorlogsgebied droppingen werden gedaan met luxegoederen als ijsjes en Coca-Cola. Zijn beelden van de oorlog haalden wereldwijd het nieuws, die van terrasjes in Saigon in dezelfde tijd echter niet.[6]

In deze jaren hield hij zich op in Birma (bouw van de Dodenspoorlijn, 1967), Cambodja (1968), Zuid-Vietnam (1968-1969) en opnieuw Cambodja (1970-1972). Tussendoor was hij nog vijf dagen in Oost-Pakistan (1970) waar hij een reportage maakte van de cycloon Bhola die een half miljoen dodelijke slachtoffers eiste. Op zoek naar werk vertrok hij in 1973 naar Argentinië.

Foto van Pinochet

Zeven dagen na de staatsgreep in Chili[1] maakte hij een foto[7] die wereldwijd bekend werd. Hij nam hem op 18 september 1973 tijdens een mis in de Iglesia de la Gratitud Nacional die werd bezocht door de nieuwe machthebbers. De foto werd op grote schaal afgedrukt door persbureaus en instituten, en op pamfletten en spandoeken van zowel voor- als tegenstanders.[1] Bij het nemen vroeg hij Pinochet om zijn zonnebril af te doen. Die weigerde echter met de woorden: "Ik ben Pinochet."[8]

In 1974 werd hij voor zijn fotoreportage van de staatsgreep bekroond met een Robert Capa Gold Medal, een prijs die vernoemd is naar de oorlogsfotograaf Robert Capa en wordt toegekend aan fotografen die buitengewoon veel moed hebben getoond.[1] De gehele collectie uit zijn periode in Chili (1973-1974) bestaat uit vijfduizend negatieven in zwart-wit en duizend dia's in kleur. Deze zijn grotendeels in het beheer van het Nederlands Fotomuseum.[9] Een afdruk uit 2012 van een van zijn foto's over het regime in Chili uit 1973 werd in 2013 verkocht voor 3.800 dollar.[10]

Chas Gerretsen staat voor een van de drie van zijn bekendste foto’s van de staatsgreep. Ze zijn in een glazen wand gegraveerd en vormen de scheidingsmuren tussen de verschillende zalen van het “Museo de la Memoria y los Derechos Humanos” in Santiago, Chile. De wanden waren een schenking van de Nederlandse staat/bevolking aan het Museo de la Memoria.

Hollywood

Van 1975 tot 1989 werkte hij in Hollywood, waaronder op de set van Francis Ford Coppola. Als fotograaf werkte hij mee aan meer dan honderd films. Ook was hij verantwoordelijk voor de modellering van acteurs in oorlogsfilms, zoals van Dennis Hopper in de film Apocalypse now (1979).[1][2] In 1978 richtte hij het agentschap Mega Productions op. Hij had foto's van bijna alle sterren in Hollywood in zijn portefeuille.

Na 1989

Hij beëindigde zijn professionele carrière in 1989. Sindsdien zeilt hij met een schip langs landen als Tanzania en Thailand en verdient hij aan het vervoeren van passagiers.[1] Hij bracht zijn archief naar het Nederlands fotomuseum in Rotterdam.

2019

In 2019 nodigde het Nederlands Fotomuseum een team uit van de bioscoop KINO Rotterdam om het archief van Apocalypse Now van Gerretsen in te zien.[11][12][13] Het filmmateriaal geeft een inkijk in de totstandkoming van de oorlogsfilm Apocalypse Now (1979). In het archief zitten meer dan 500 zelden eerder gepubliceerde foto's van onder andere Marlon Brando, Martin Sheen en Dennis Hopper. Van een selectie uit het archief produceerden KINO Rotterdam en het Nederlands Fotomuseum een documentaire, getiteld Dutch Angle: Chas Gerretsen & Apocalypse Now, geregisseerd door Baris Azman. De documentaire ging in juli 2019 in de bioscoop in première.[14][15]

2021 en 2022: overzichtstentoonstelling

Van 16 oktober 2021 tot en met 22 april 2022 presenteert Het Nederlands Fotomuseum In de hoofdrol Chas Gerretsen, de eerste overzichtstentoonstelling van het werk van Gerretsen.

Bibliografie

  • Chas Gerretsen, Het wonderbaarlijke en vreemde leven van Chas Gerretsen, Boom uitgeverij, 2021, ISBN 9789024434473
  • Chas Gerretsen, In de Hoofdrol Chas Gerretsen, 2021, ISBN 9789462264090
  • Chas Gerretsen, Apocalypse now, The lost photo archive, Prestel/Penguin/Random House, 2021, ISBN 3791388088

Interviews en recensies

  • Prestel Publishing, Apocalypse Now: The Lost Photo Archive
  • Lecturis Exhibition book, Chas Gerretsen in de hoofdrol, 2021
  • Volkskrant, Interview, 14 oktober 2021
  • NRC Handelsblad, ‘Dendert voort in de geest van Hemingway, Kuifje en Ik, Jan Cremer.’ (interview), 20 oktober 2021
  • Khalid & Sophie, over het prachtige werk van Chas Gerretsen (interview), 15 oktober 2021
  • NPO Radio 1, NOS Met het Oog op Morgen, Chas Gerretsen (recensie), 15 oktober 2021
  • Jeroen Vullings, NPO Radio 1, Nieuwsweekend (begint op 6 minuten), 9 oktober 2021
  • Menno Bentveld, Tijd voor Max, ‘Een bizar levensverhaal.’ (begint op 30 minuten), 15 april 2022
  • Dutch News, Interview (Engels), 12 januari 2022
  • Rolling Stone, Holiday Must-Haves, 2021
  • Huck magazine, Apocalypse Now, 2021 (interview, Engels)
  • InsideHook, Apocalypse Now (interview, Engels), 29 oktober 2021

Film

  • Baris Azman (regie), Dutch Angle: Chas Gerretsen & Apocalypse Now (Engels), 2019

Literatuur

  • Wim van Sinderen et al. (2002) Gerretsen, Chas (pag. 124-125) in: Fotografen in Nederland: een anthologie 1852-2002, Ludion, Amsterdam; Fotomuseum, Den Haag, ISBN 978-9076588353
  • Veronica Hekking (2002) Een foto als voertuig van de macht - Gebruik en hergebruik van Chas Gerretsens portret van Augusto Pinochet in: Nelke Bartelings et al. (2002) Beelden in veelvoud - De vermenigvuldiging van het beeld in prentkunst en fotografie (pag. 409-426), Leids Kunsthistorisch Jaarboek 12, Leiden, ISBN 978-9074310840.
Bronnen, noten en/of referenties
  1. ↑ a b c d e f g h Volkskrant, ‘Pinochet was het pronkstuk van de coup’, Harmen Bockma, 14 december 2006
  2. ↑ a b RKD, Chas Gerretsen. Gearchiveerd op 15 maart 2019.
  3. ↑ a b Nederlands Fotomuseum, Chas Gerretsen
  4. ↑ a b Trouw, Ver van huis, dicht op de huid, Paul van der Steen, 22 juli 2015. Gearchiveerd op 30 maart 2017.
  5. ↑ Trouw, Chas Gerretsens portret van Pinochet, Onno Blom, 6 juni 1997. Gearchiveerd op 15 januari 2018.
  6. ↑ Nieuwsblad van het Noorden, Chas Gerretsen: Eerlijk, iedereen mag me een koude, gemene vent vinden. Ik hoef hier toch niet te leven..., Toon van der Meulen, 11 april 1970
  7. ↑ Nederlands Fotomuseum, Foto van Pinochet door Chas Gerretsen
  8. ↑ Phototrend, Le dessous des images: Général Pinochet, 14 oktober 2016. Gearchiveerd op 1 februari 2023.
  9. ↑ PhotoQ, Veel belangstelling voor Chas Gerretsen, 11 juni 2008. Gearchiveerd op 9 februari 2023.
  10. ↑ Live Auctioneers, Chas Gerretsen (* 1943) Augusto Pinochet and officers, 24 mei 2013. Gearchiveerd op 30 maart 2017.
  11. ↑ Nederlands Fotomuseum, Nederlands Fotomuseum Archief Chas Gerretsen
  12. ↑ NOS,Nederlander op de set van Apocalypse Now blikt na 40 jaar terug, Nieuwsuur, 21 juni 2019. Gearchiveerd op 29 juni 2019.
  13. ↑ NPO Radio 1, Fotograaf Chas Gerretsen zag de gruwelijkheden van de wereld, VPRO Interview Chas Gerretsen door Leo Siepe , 16 juni 2019
  14. ↑ KINO, 'Dutch Angle: Chas Gerretsen & Apocalypse Now', 3 juli 2019
  15. ↑ /# Inter view met Chas Gerretsen, VPRO Gerhard Busch, 18 juni 2019.
Bibliografische informatie