Balbina Gayo Gutiérrez

Balbina Gayo Gutiérrez
Bizitza
Jaiotza	Bisuyu (Ayande), 1901
Herrialdea	Espainia
Heriotza	Cangas del Narcea, 1936ko irailaren 10a (34/35 urte)
Heriotza modua	: bala zauria
Hezkuntza
Hizkuntzak	gaztelania
Jarduerak
Jarduerak	irakaslea

Balbina Gayo Gutiérrez (Besullo, Asturias, 1901 – Cangas de Narcea, Asturias, 1936ko irailaren 10a) Bigarren Errepublikako maistra izan zen, Cangas de Narceako irakasle-lanetan aritu zen ikastetxeko zuzendaria. Falangistek 1936ko irailaren 9an atxilotu zuten, eskola irekitzera eta ikasturtea inauguratzera zihoala, eta biramunean, 1936ko uztailean Espainian Estatu-kolpea babestu zuten frankistek hil egin zuten, maistra izateagatik.^[1]^[2]^[3]

Biografia

Balbina Gayo Gutiérrez maistra izan zen Espainiako Bigarren Errepublikaren garaian, eta eskola-talde bateko zuzendaria izatera iritsi zen. Ceferino Farfante Rodríguezekin ezkonduta, biek hartu zuten parte II. Errepublikaren garaian hezkuntzari eskainitako ahaleginean, lanean, laguntzen eta hezkuntza-idearioak partekatzen. Hiru alaba izan zituzten.

Emakumeek ekintza-eremu oso mugatua zuten garai batean, Balbinak independente izatea lortu zuen; karrera bat ikastea, ezkontzea, lan egitea eta eskolako zuzendari izatera iristea.

Ibilbidea

Ideia pedagogiko aurreratuak eta berritzaileak zituen maistra izan zen, eta Cangas de Narceako (Asturias) Eskola Graduatuetako zuzendari izatera iritsi zen. Bertan irakasle jardun zuen eta Lankidetza Pedagogikorako Zentro bat sortu zuen, Cangas del Narceako Kontzejuko eskoletan eragina zuena. Oso eremu handia zen, eta ehun irakasle baino gehiago zituen, hilero bilerak egin zituen. 1935eko uztailean Aste Pedagogikoa antolatu zuten. Eskolako kantina bat eta liburutegi bat sortu zituen, ikasketak eta prestakuntza errazteko.

Balbina Gayo maisuen eta maistren zuzendaria izan zen, emakume batek gizonen gaineko agintea izatean oso arraroa zen garaian. Helduentzako eskolak ezarri zituen, bai gizonezkoentzat bai emakumezkoentzat; ikasle helduek seme-alabak izan zitzaketen haiekin, laguntza erraztearren, berak seme-alabekin joateko baimena ematen baitzien.^[4]

Hilketa

Balbina Gayo Gutiérrez 1936ko irailaren 9an atxilotu zuten tropa falangistek, eskola irekitzera eta Cangas del Narcea herri asturiarrean ikasturtea hastera zihoala. Ceferino Farfante Rodríguez senarra eta maisua herri berean atxilotu zuten hurrengo egunean, Balbinaren inguruko interesa agertu zuenean. Hurrengo egunean, uztailaren 10ean, biak fusilatu zituzten. Balbina areka batean lurperatu zuten. Zeferino sakan batetik bota zuten. 35 urte zituzten Balbinak eta 34 urte Ceferinok.^[5]^[6]^[7]

Hil zituztenean, 7 urte zituen Noemi alabak, 5 Hildak eta 4 Bertak. Hiru neskak banandu egin zituzten eta familiakoekin bizitzera eraman zituzten. Hilda bere izeba Guillerminarekin joan zen, irakaslea bera ere, maistra ikasketak egin zituen eta bere ama eta aitaren lanbidean aritu zen.^[8]

Aitorpenak

2008ko martxoaren 30ean Besullo herriak omenaldia egin zien Balbina Gayo Gutiérrez maistrari eta Ceferino Farfante Rodríguez maisuari, biak fusilatuak. Haren alaba Hilda Farfante Gayok desestali zuen gurasoen oroitzapenean eraikitako monolitoa.

Besulloko alkateak maisu-maiestra haien lana nabarmendu zuen, kultura, aurrerapena eta askatasuna bezalako balio garrantzitsuak leku ezkutuenetara eramateko egin zuten ahaleginagatik, «beren bizitzarekin ordaintzera helduz».^[9]

Erreferentziak

↑ Ltd. (2014-07-16). «Recuérdalo tú y recuérdalo a otros: Asturias: Balbina Gayo Gutiérrez y Ceferino Farfante Rodríguez» Recuérdalo tú y recuérdalo a otros.
↑ «El Principado exhumará este año los restos de los padres de Hilda Farfante, maestros de la República asesinados en la Guerra Civil» El Comercio 2021-03-18.
↑ «REPÚBLICA - LISTADO DE ASTURIAS MUERTOS GUERRA CIVILESPAÑOLA 1936.» www.errepublika.org.
↑ ub. (2009-10-08). «Universitat de Barcelona - Hilda Farfante: «La Transición nos traicionó, hizo una canallada con nuestros muertos»» www.ub.edu.
↑ «Más que una asignatura pendiente» La Nueva España 2007-03-16.
↑ Cuño Bonito, Justo. (2013-12-XX). «REFORMA Y CONTRARREFORMA DE LA ENSEÑANZA PRIMARIA DURANTE LA II REPÚBLICA ESPAÑOLA Y EL ASCENSO DEL FASCISMO (1932-1943)» Revista Historia de la Educación Latinoamericana 15 (21): 89–106. ISSN 0122-7238..
↑ «Lista de mujeres fusiladas por el franquismo» 15Mpedia.
↑ Junquera, Natalia. (2020-06-28). «“Urgente. La voz se me está apagando y no quiero dejar a mis padres en una cuneta”» EL PAÍS.
↑ «Besullo rinde un cálido tributo a los maestros de la República en dos de sus hijos» El Comercio 2008-03-31.

Bibliografia

Iglesias, María Antonia (2006). Maestros de la República: Los otros santos, los otros mártires. La Esfera de los Libros. ISBN 9788497345712.
Lafoz Rabaza, Herminio. Aniquilar la semilla de Caín. La represión del magisterio republicano.