Abandoko Indalecio Prieto geltokia

Abando Bilbo–Abando Bilbo–Abando-Indalecio Prieto
Hurrengo trenak
ADIFen geltokiaren eraikina Plaza Biribiletik ikusita
Kokapen mapa
Lineak
« Moyua ◄    ► Zazpikaleak »⁠ « Moyua ◄    ► Zazpikaleak »⁠ « Irala / Ametzola ◄     ► Geltoki-burua ⁠ « Zabalburu ◄    ► Geltoki-burua ⁠ « Zabalburu ◄    ► Geltoki-burua ⁠ Geltoki-burua ◄    ► Miribilla »
Kokapena
Helbidea	Plaza Biribila, 2; 48002
Udalerria	Bilbo,  Bizkaia
Geltokiaren datuak
Kodea	ABA (metro) | 13200 (ADIF)
Gunea	1. gunea
Irekiera	1948
Bidaiariak	6 336 453 (metro, 2016)[1] 5 699 638 (aldiriak, 2011)[2] 251 770 (distantzia luzea, 2011)[3]
Irisgarria
Zerbitzuak
Aldageltokia
Nasak	5 (aldiriak) | 2 (metro)
Trenbideak	8 (aldiriak) | 2 (metro)
Jabea	Trenen Azpiegituren Administratzailea Euskal Trenbide Sarea Bizkaiko Garraio Partzuergoa
Eragilea	Renfe Operadora Metro Bilbao Eusko Trenbideak
Garraio zerbitzuak
Renfe Aldiriak	Bilbo ↔ Santurtzi   Bilbo ↔ Muskiz   Bilbo ↔ Urduña
Metroa	Etxebarri ↔ Plentzia   Basauri ↔ Kabiezes
Bizkaibus	Lineak A2314  Bilbo ↔ Erandio ↔ EHU A2324  Bilbo ↔ EHU (Enekuritik) A3115  Bilbo ↔ Santurtzi A3122  Bilbo ↔ Sestao ↔ Errepelega A3136  Bilbo ↔ Santurtzi A3137  Barakaldo ↔ Santurtzi A3144  Bilbo ↔ Barakaldo A3151  Bilbo ↔ Portugalete A3223  Bilbo ↔ Larrabetzu A3336  Muskiz ↔ Bilbo (Ortuellatik) A3340  Muskiz ↔ Abanto ↔ Bilbo A3514  Bilbo ↔ Zornotza ↔ Gernika A3515  Bilbo ↔ Gernika ↔ Bermeo A3521  Bilbo ↔ Sta. Marina Ospitalea A3911  Durango ↔ Lemoa ↔ Bilbo A3912  Durango ↔ Gurutzeta ↔ Bilbo A3912  Eibar ↔ Lemoa ↔ Bilbo A3917  Zeanuri ↔ Lemoa ↔ Bilbo A3925  Ubide ↔ Otxandio ↔ Bilbo
Bilbobus	Lineak 01  Arangoiti ↔ Plaza Biribila 03  Plaza Biribila ↔ Otxarkoaga 10  Elorrieta ↔ Plaza Biribila 28  Uribarri ↔ Altamira 30  Txurdinaga ↔ Miribilla 40  La Peña ↔ Plaza Biribila 56  La Peña ↔ Jesusen Bihotza 58  Mintegitxueta ↔ Atxuri 62  San Mamés ↔ Arabella 71  Miribilla ↔ San Ignazio 72  Larraskitu ↔ Castaños 75  San Adrián ↔ Atxuri 77  Peñascal ↔ Mina del Morro 85  Zazpilanda ↔ Atxuri A1  Asunción ↔ Plaza Biribila A2  Solokoetxe ↔ Plaza Biribila A5  Prim ↔ Plaza Biribila A7  Artxanda ↔ Arenal E1  Plaza Biribila ↔ Bilbao Arena G2  Otxarkoaga ↔ Plaza Biribila G3  Larraskitu ↔ Plaza Biribila G4  La Peña ↔ Plaza Biribila G5  San Adrián/Miribilla ↔ P. Biribila G6  Zorrotza ↔ Plaza Biribila G7  Mina del Morro ↔ Plaza Biribila G8  Arangoiti ↔ Plaza Biribila
Bestelakoak	Bilbo–Concordia   Abando

L4 linea
Abando Ametzola Irala Errekalde Basurto–Ospitalea Zorrotza–Zorrozgoiti Santa Ageda Kastrexana Irauregi Guneak: 1. gunea

C-1 linea
Bilbo–Abando 1' Zabalburu 2' Ametzola 1' Autonomia 1' Santimami 1' Olabeaga 2' Zorrotza 2' Lutxana–Barakaldo 3' Desertu–Barakaldo 2' Sestao 2' la Iberia 1' Portugalete 2' Peñota 2' Santurtzi Guneak: 1. gunea 2. gunea

C-2 linea
Bilbo–Abando 1' Zabalburu 2' Ametzola 1' Autonomia 1' Santimami 1' Olabeaga 2' Zorrotza 2' Lutxana–Barakaldo 3' Desertu–Barakaldo 2' Galindo 2' Trapaga 2' Trapagaran 3' Urioste 2' Sagrada Familia 3' Ortuella 3' Gallarta 2' Putxeta 2' Muskiz Guneak: 1. gunea 2. gunea 3. gunea

C-3 linea
Bilbo–Abando 2' Miribilla 2' la Peña 1' Ollargan 3' Bidebieta–Basauri 2' Abaroa–San Migel 1' Basauri 2' Arrigorriaga 4' Ugao-Miraballes 1' Bakiola 1' Arrankudiaga 2' Arbide 2' Arakaldo 2' Areta 2' Laudio 2' Santa Kurutz–Laudio 4' Luiaondo 3' Salbio 2' Amurrio–Iparralde 1' Amurrio 2' Iñarratxu 6' Urduña Guneak: 1. gunea 2. gunea 3. gunea 4. gunea 5. gunea

Abando (metroa) edo Bilbo–Abando (aldiriak) edota Bilbo–Abando-Indalecio Prieto (trena) Euskal Herriko Bizkaiko metro, tren eta autobus geltoki bat da, Bilbo udalerrian kokatuta dagoena.

Eraikina, Alfonso Fungairiño arkitektoak estilo klasizistan eraikia, 1948an inauguratu zuen RENFEk, eta gaur egun eraikinaren jabea ADIF enpresa publikoa da. Eraikina Hurtado Amezaga kalean zehar hedatzen da, eta sarrera Plaza Biribilean dauka. Bilbon trenbidea ezarri zenetik geltoki nagusia da.

Gainera, Abiadura Handiko Trenak Bilbon izango duen geltokia izango da. Bestalde, Bilboko metroak badu sarrera bat geltokiaren barruan dagoen Vialia merkataritza-gunean. Geltokiaren kanpoaldean Euskotren Tranbia eragilearen Abando geralekua dago, eta Renfe Feveren Bilbo–Concordia geltokia ere Abandoko geltokiaren parean dago.

Egoera

Geltokia honako burdinbide hauen ibilbidearen zati da:^[4][5]

•  Castejon — Bilbo: 249,412 kilometro-puntua
•  Bilbo — Santurtzi: 0,000 kilometro-puntua
•  Bilbo — Muskiz: 0,000 kilometro-puntua
•  Bilbo — Plentzia: x,xxx kilometro-puntua

Historia

1863ko martxoaren 1.an trenbidea Abandoko elizatera heldu zen, garaian udalerri independientea zena, Bilbo eta Urduña lotuko zituen trenbidea eraikitzearekin batera. Hala, Bizkaia eta Meseta Miranda Ebrotik lotzeko nahia gauzatu zen, eta geroago trenbidea Castejonera luzatu zen.^[6] Trenbidea eraiki zuen konpainia Tuteratik Bilborako Burdinbidea izan zen. Konpainiaren ingeniari nagusia Charles Blacker Vignoles zen, eta honek proiektatu zuen geltokiaren eraikina, estilo ingelesean.^[7]

1865 urtean Tuteratik Bilborako Burdinbidearen Konpainiak porrot egin ondoren Bilboko Bankuak bere esku hartu zuen.^[8] 1878an, trenbidea Norteko Konpainiaren menpe gelditu zen, hortik geltokiari Norteko geltokia izenez ezagutzea.

1941an RENFE enpresa publikoa sortzearekin batera trenbidea eta geltokia azken konpainia honen esku gelditu zen. RENFEk geltoki berria eraikitzea erabaki zuen, garaiko geltokiaren narriadura zela eta. Geltoki berriak neurri handiagoak edukiko zituen, eta hainbat saiakeraren ondoren Alfonso Fungairiño arkitektoaren proiektua aurrera eraman zen.^[9] Orduko orubea hustu zen, geltokia eraitsiz, eta 1948an inauguratu zen geltoki berria. 80ko hamarkada arte geltokiak hasierako itxura mantendu zuen, baina 1983ko uholdeen ostean berregituraketa handia jasan zuen. Eskailera mekanikoak jarri ziren, eta baita Agustin Ibarrolaen hainbat eskultura ere. 1996an geltokian lehenengo Vialia merkataritza-gunea ezarri zen, geroago Espainiako tren geltoki askotara hedatu zena. 1999an Renfeko Aldirien Hegoaldeko Saihesbidea egitearekin batera geltokia berriro ere aldatu zen, Abando Olabeagako geltokiarekin lotuz. Urte berean estalkia, egitura metalikoak eta nasen argiztapena berritu ziren.

2005eko urtarrilaren 1tik trenbidea eta geltokiaren jabea ADIF enpresa publikoa da.

2010ean Euskal Ya geltokira heltzeko proiektua aurkeztu zen, zeinaren arabera trenbideak lurperatuko baitziren, eraikin berria eraiki eta estalkia eraitsiko zen. Lurpeko solairu batean Feveren trenak, gaur egun Bilbo-Concordia geltokira heltzen direnak, Abandoko geltokian bateratuko ziren Renfeko Aldirikoen trenekin batera, eta horren behean abiadura handiko eta distantzia erdiko trenak batuko ziren.^[10].

2014ko urriaren 24an, metro geltokia eta ADIFen eraikina lotzen dituen sarbidean sutea izan zen, eskailera mekanikoetan. Sua 11:15ean piztu zen tren geltokiko bestibulura heltzen diren metroko eskailera mekanikoetan, txinparta baten ondorioz.^[11] Ordutik eta abenduaren 10era arte sarbidea itxita egon zen

Metroa

Abando Bilboko metroaren  eta  lineei dagokien lurpeko geltokia da, Plaza Biribilan kokatuta dagoena. 1995eko azaroaren 11n inauguratu zen, eta Bizkaiko Garraio Partzuergoaren 1. tarifa-gunearen barruan dago.

Bilboko metro sareko geltokirik erabiliena izan zen 2009. urtera arte, azken urte horretan 6 465 604 bidaiari jaso zituela.^[12] Gainera, 2008an Bilboko metroko historian gehien erabilitako geltokien errekorra lortu zuen, 6 618 653 bidaiarirekin,^[13] eta 2016an berriro ere Bilboko metro sareko geltokirik erabiliena izan zen, 6 336 453 bidaia balioztatuta.^[1]

2017ko abuztuaren 18tik doako Wi-Fi zerbitzua eskaintzen da geltokian, WifiNova enpresaren [TUWI] Metro sarearen bitartez.^[14]

Sarbideak

•     Galtzara Nagusia, 1; Plaza Biribila (Gran Vía/Plaza Circular irteera)
•        Abandoko Indalecio Prieto geltokiko bestibulua (Abando - Renfe irteera)
•    Berastegi kalea, 1 (Berastegi irteera)
•     Galtzara Nagusia (Gran Vía/Plaza Circular irteera)

Gaueko sarbideak

•     Galtzara Nagusia, 1; Plaza Biribila (Gran Vía/Plaza Circular irteera)
•     Galtzara Nagusia (Gran Vía/Plaza Circular irteera)

Aldiriko trenak

Bilboko Renfe Aldirien linea guztiek Bilbo–Abando dute geltoki-buru. Trenak geltokiko goiko solairura iristen dira, 1. eta 5. trenbideen arteko espazioa hartuz. Bilbao Ría 2000 erakundeak bultzatutako Aldirien Hegoaldeko Linea eraiki ondoren, 1999tik aurrera  eta  lineak geltoki honetara heltzen dira, aurretik  linea baino ez zela hona heltzen. Renferen 0 tarifa-gunearen barruan dago.

Bilboko Renfe Aldiriak  Zerbitzua   Hasiera   Ibilbidea   Amaiera ⁠  C-1 Bilbo Abando Zabalburu • Ametzola • Autonomia • Santimami • Olabeaga • Zorrotza • Lutxana–Barakaldo • Desertu–Barakaldo • Sestao • la Iberia • Portugalete • Peñota Santurtzi⁠  C-2 Bilbo Abando Zabalburu • Ametzola • Autonomia • Santimami • Olabeaga • Zorrotza • Lutxana–Barakaldo • Desertu–Barakaldo • Galindo • Trapaga • Trapagaran • Urioste • Sagrada Familia • Ortuella • Gallarta • Putxeta Muskiz⁠  C-3 Bilbo Abando Miribilla • la Peña • Ollargan • Bidebieta–Basauri • Abaroa–San Migel • Basauri • Arrigorriaga • Ugao-Miraballes • Bakiola • Arrankudiaga • Arbide • Arakaldo • Areta • Laudio • Santa Kurutz–Laudio • Luiaondo • Salbio • Amurrio–Iparralde • Amurrio • Iñarratxu Urduña

Sarbideak

•        Hurtado Amezaga kalea, 2
•       José María Olabarri kalea, 1
•      Bailén kalea, Correos ondoan

Trena

Renfe Operadoraren distantzia luzeei dagokionez, ibilbidearen zati batean abiadura handian ibiltzen diren Alvia zerbitzuek Bilbo eta Madril, Zaragoza eta Bartzelona lotzen dituzte. Ohiko trenbideetatik ibiltzen den Intercity zerbitzua ere eskaintzen da Gaztela eta Leon eta Galiziara.

Renfe Operadora  Zerbitzua   Hasiera   Ibilbidea   Amaiera ⁠ Alvia  Madril Chamartin Segovia–Guiomar • Valladolid–Campo Grande • Burgos–Rosa Manzano • Miranda Ebro • Laudio Bilbo Abando⁠ Alvia  Bartzelona Sants Camp de Tarragona • Lleida–Pirineus • Zaragoza–Delicias • Tutera • Castejon • Alfaro • Kalagorri • Logroño • Haro • Miranda Ebro Bilbo Abando

Autobusa

Geltokiaren kanpoaldean Bilbobus eta Bizkaibus zerbitzuak hornitzen dituzten hainbat autobus geraleku daude. Hurrengo lineak geralekuetatik pasatzen dira:

Hurtado Amézaga 1 / Geltokia  0171 Abando (geltokia) Irteera:  Abando - Renfe |  Hurtado Amézaga

i e a   Bilbobus 71  Miribilla → San Ignazio

Gernika 23 • Martín Barua (24) • Martín Barua 17 / Institutoa • Rotonda Juan de Garay • Juan de Garay 33 • Juan de Garay 11 • Juan de Garay 7   • Hurtado Amézaga 15 • Hurtado Amézaga 1 / Geltokia     • Ernesto Erkoreka / Udaletxea • Campo Volantín 23 • Campo Volantín / La Salve • Unibertsitate 24 • Hermanos Aguirre / Unibertsitate • San Pedro / Eliza • L. Aguirre 42 / Bidarte   • Don Bosco / Ugarteko • L. Aguirre (89) / Sarriko   • L. Aguirre 140 / Residencia • L. Aguirre 154 • L. Aguirre 172 / Levante plaza   • L. Aguirre 179

1. ↑ ^{a b} Bizkaiko Garraio Partzuergoa. «2016ko Bizkaiko Garraio Publikoari buruzko txostena» (Noiz kontsultatua: 2017-07-16).
2. ↑ (Gaztelaniaz) Observatorio del Ferrocarril en España. «Informe 2011» (PDF) (Noiz kontsultatua: 2014-07-12).
3. ↑ (Gaztelaniaz) Observatorio del Ferrocarril en España. «Informe 2011» (PDF) (Noiz kontsultatua: 2013-07-30).
4. ↑ EuroFerroviarios. «Bilbo-Abando (geltokia)» euroferroviarios.net (Noiz kontsultatua: 2020-05-05).
5. ↑ EuroFerroviarios. «Abando (geltokia)» euroferroviarios.net (Noiz kontsultatua: 2020-05-05).
6. ↑ (Gaztelaniaz) Spanishrailway. «Castejondik Bilbora» (Noiz kontsultatua: 2013-08-17).
7. ↑ (Gaztelaniaz) Hiru.com. «Patrimonio histórico de Euskadi, Estación de Abando» (Noiz kontsultatua: 2013-08-17).
8. ↑ (Gaztelaniaz) AFERiooja. «Historia del Tudela-Bilbao» (Noiz kontsultatua: 2013-08-17).
9. ↑ (Gaztelaniaz) ADIF. «Estación de Abando Indalecio Prieto» (PDF) (Noiz kontsultatua: 2013-08-17).
10. ↑ (Gaztelaniaz) El Correo Digital. «El TAV cerrará la última gran trinchera de Bilbao» (Noiz kontsultatua: 2013-08-17).
11. ↑ «Abandoko metro-geltokian sutea izan da, eskailera mekanikoetan», EiTB, 2014-10-24
12. ↑ Metro Bilbao. «Memoria 2013» (Noiz kontsultatua: 2014-07-16).
13. ↑ Metro Bilbao. «Bidaiarien datuak» (Noiz kontsultatua: 2014-12-16).
14. ↑ (Gaztelaniaz) Estrella Digital. «Wifinova inaugura WiFi en las estaciones de Indautxu y Abando en Metro Bilbao» (Noiz kontsultatua: 2017-08-18).